กรณีการจับ 112 ล่าสุด
เมื่อวานนี้ ผมออกจากบ้านก่อนเที่ยงเล็กน้อย เพื่อไปฟังการสัมมนาวิชาการ กว่าจะกลับมาบ้านก็ดึกห้าทุ่ม (เทียบเวลาไทยคือ ตั้งแต่ค่ำๆเมื่อวานถึงเช้ามืดวันนี้) ปกติตอนออกจากบ้านผมไม่มีเน็ตใช้ แต่มีช่วงหนึ่งระหว่างนั่งรอคนในร้านอาหาร ได้ใช้ไวไฟร้าน เลยได้ข่าวเรื่องการจับ คุณ ประเวศ ประภานุกูล กับอีก 5 คนในข้อหา 112
ตอนแรกที่ผมเห็นข่าว ประมาณค่ำๆไทย บอกว่า ผู้ต้องหาถูกเจ้าหน้าที่แจ้งว่า ทำผิดเพราะแชร์โพสต์ของผม โดยตอนแรกไม่ได้มีรายละเอียดว่า หมายถึงโพสต์ไหน เว็บประชาไท รายงานเรื่องการจับ ประมาณ 4 ทุ่ม โดยอ้างจากเว็บศูนย์ทนาย ซึ่งออกมาก่อนหน้านั้นเล็กน้อย ก็ไม่มีรายละเอียด จนเมื่อครู่ ทนาย อานนท์ นำภา ได้โพสต์แจ้งว่า หมายถึงโพสต์เมื่อวันที่ 23 เมษายน ซึ่งผมจะกล่าวถึงเล็กน้อยข้างล่าง และมีมิตรสหายบางท่านได้แจ้งชื่อหนึ่งในผู้ต้องหา ที่มีข่าวว่าเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย มาให้ผมหลังไมค์ แต่จนขณะนี้ ผมยังไม่สามารถยืนยันได้ว่า อาจารย์ดังกล่าวเป็นหนึ่งในผู้ต้องหาแน่ๆหรือไม่
กรณีคุณประเวศ มีลักษณะเฉพาะบางอย่างที่คงต้องไว้พูดในโอกาสอื่น (เฉพาะในส่วนเรื่องการแชร์ ผมเพิ่งไปเช็คที่เฟซบุ๊คคุณประเวศ ส่วนใหญ่แชร์กระทู้ของคุณแอนดรูเรื่องเยอรมัน มีบางคนบอกว่า เป็นส่วนหนึ่งของข้อหาเหมือนกัน แต่กรณีคุณประเวศคงมากกว่าเรื่องแชร์กระทู้)
ตั้งแต่แรกที่ได้ยินว่า ผู้ถูกจับหลายคนถูกข้อหา 112 เพราะแชร์กระทู้ผม ผมก็รู้สึกแย่มาก ในบางด้านคล้ายกับความรู้สึกสมัยแรกๆหลังรัฐประหารที่ได้ข่าวเรื่องทหารไปคุกคามญาติและคนรู้จัก ประมาณว่า เมื่อเล่นงานผมไม่ได้ ก็ไปเล่นงานคนที่เมืองไทยแทน (ผมตระหนักว่า มีความแตกต่างสำคัญอยู่ระหว่างการเปรียบเทียบนี้ เรื่องที่ว่า ผู้ต้องหาไม่มีใครที่ผมรู้จัก และบรรดาญาติผม ไม่มีใครมีกิจกรรมการเมืองใดๆ แต่นี่พูดในแง่อารมณ์ความรู้สึก) และก็ทั้งเศร้าและโกรธผสมๆกันต่อการที่สถานการณ์เรื่องนี้ในเมืองไทยมีลักษณะแบบนี้
...............
เรื่องความเสี่ยงในทางกฎหมายสำหรับคนที่ยังอยู่เมืองไทย ในการ "ไลค์-คอมเม้นท์-แชร์" กระทู้ของผม หรือของแอนดรู หรือข่าวในสื่อต่างประเทศที่พูดถึงสถาบันกษัตริย์อย่างตรงไปตรงมา ผมเคยพูดเป็นระยะๆอยู่ โดยทั่วไปเท่าที่รู้ ทางการไทยยังไม่ถึงขั้นสามารถเอาผิดทางกฎหมาย ถ้าเพียงแค่ "ไลค์" แต่การคอมเม้นท์หรือแชร์ เป็นอะไรที่มีความเสี่ยงอยู่ เพราะเขาจะอ้างว่า เป็นการแสดงความเห็นของคนที่คอมเม้นท์หรือแชร์เอง คือไม่ใช่เพียงแต่อ่านสิ่งที่ผมหรือคนในต่างประเทศเขียน (เหมือนกรณี "ไลค์")
กรณีคอมเม้นท์ ผมคิดว่าทุกคนที่อยู่เมืองไทยคงตระหนักดีเรื่องความเสี่ยง เพราะเป็นเรื่องการแสดงความเห็นของคนคอมเม้นท์เอง
กรณีแชร์นั้น ความจริง แม้แต่ภายใต้กฎหมาย 112 เอง ก็ยังควรมีเหตุผลสนับสนุนว่าทางการไม่สมควรหรือไม่สามารถเอาผิดได้ เช่นกรณีที่คุณสนธิ ลิ้มทองกุล เอาคำของคุณ "ดา ตอร์ปิโด" ไปพูดซ้ำ ถ้าจะว่าไปก็เหมือนการ "แชร์" กระทู้หรือข่าวเว็บไซต์ คือเป็นการผลิตซ้ำข้อความคุณ "ดา" เหมือนกัน ซึ่งศาลไม่เอาผิดคุณสนธิ สมมุติใครสักคนแชร์กระทู้ผมหรือแอนดรูหรือรายงานเรื่องกษัตริย์ไทยของสื่อต่างประเทศโดยไม่ได้แสดงความเห็นของตัวเองในทางสนับสนุนใดๆ (หรือแสดงความเห็น แต่ในแบบคุณสนธิ คือเอามาด่า) ก็สมควรถือว่ามีลักษณะเดียวกัน คือลำพังการแชร์หรือผลิตซ้ำ ควรเอาผิดไม่ได้ (เหมือนที่ไม่เอาผิดคุณสนธิ ในส่วนที่ไปผลิตซ้ำคำของคุณ "ดา")
แต่จากกรณี "ไผ่ ดาวดิน" คงเห็นว่า ทางการไทยไม่ได้ถือเช่นนั้น และการเพียง "แชร์เฉยๆ" ข้อความที่ทางการถือว่าผิด มีความเสี่ยงไม่น้อย อันที่จริง ตั้งแต่ก่อนกรณี "ไผ่" ผมคิดว่า คนส่วนใหญ่ก็พอจะตระหนักเรื่องนี้อยู่ (แม้แต่การแชร์เพื่อด่า สื่ออย่างทีนิวส์ รายงานเรื่องเว็บใต้ดินเสมอ แต่เวลานำเสนอ เขาจะเซ็นเซอร์ข้อความบางตอนออก อันที่จริง ผมคิดว่า กรณีสนธิ ถ้าไม่ใช่เพราะเป็นสนธิ ก็มีสิทธิ์ติดคุกเรื่องนั้นได้ง่ายๆ)
โดยสรุปแล้ว ในปริบทของเมืองไทย การแชร์มีความเสี่ยงสำหรับคนในเมืองไทย ในลักษณะไม่ต่างจากการเขียนคอมเม้นท์
.................
เป็น "ตลกร้าย" อยู่บ้างว่า ถ้าคนที่ถูกจับ ถูกตั้งข้อหาว่าเพราะแชร์กระทู้วันที่ 23 เมษายนของผมจริงๆ เพราะถ้าใครเห็นกระทู้นั้น (ใครสนใจและยังไม่เห็น หรืออยากเช็คดูซ้ำ ยังดูที่หน้าวอลล์ผมได้) ก็คงพอจะเห็นว่า เป็นกระทู้ที่ผมเขียนในลักษณะที่ถือกันว่าเป็นแนววิชาการมากกว่าหลายกระทู้ (ค่อนข้างเป็นกระทู้ที่ยาว) คือเล่า-วิเคราะห์ทางประวัติศาสตร์ถึงปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างรัชกาลก่อนกับปรีดี พนมยงค์และคณะราษฎร อันที่จริง ส่วนใหญ่ของกระทู้พูดถึงเรื่องรัชกาลก่อน แต่ผมเข้าใจว่า ในสายตาทางการ ใช้วิธีดูอะไรที่เขาเข้าใจได้ง่ายๆ เช่นการเอ่ยพระนามกษัตริย์ตรงๆ (ซึ่งกรณีกระทู้นั้น เห็นได้ทั้งชื่อและภาพประกอบ)
Somsak Jeamteerasakul
