คนรุ่นใหม่จีนสร้างตัวตน หรือ อวตาร ในจินตนาการขึ้นบนสังคมออนไลน์ เพื่อรับมือกับโลกการทำงานที่เลวร้าย และไม่เป็นไปตามความคาดหวัง ยกตัวอย่าง หญิงสาวคนหนึ่ง เรียกตนเองเป็น “แม่มดแห่งออฟฟิศ” ที่มีพลังพิเศษในการปฏิเสธคำสั่งที่ไร้สาระของหัวหน้างาน

บีบีซีไทย - BBC Thai
12h·
สำรวจกระแส “สิ้นหวัง” ในหมู่คนรุ่นใหม่จีน
.
คุณเคยคิดอยากจะสร้าง “ตัวตน” หรือ “อวตาร” ในโลกออนไลน์ ที่คุณอยากจะเป็นอะไรก็ได้ในจินตนาการ เพื่อหนีชีวิตการทำงานอันโหดร้ายในโลกแห่งความเป็นจริงหรือไม่
.
นี่กำลังเป็นกระแสยอดนิยมในหมู่บัณฑิตจบใหม่ในจีน เพื่อปลอบประโลมจิตใจที่ย่ำแย่ จากแรงกดดันและภาวะแข่งขันในที่ทำงาน
.
ยกตัวอย่าง ลัก (นามสมมติ) เธอสร้างตัวตนออนไลน์ว่าเป็น “แม่มดแห่งออฟฟิศ” ที่มีอำนาจพิเศษ สามารถปฏิเสธคำสั่งที่ไม่สมเหตุสมผลของหัวหน้างานได้ และเธอนำแผนในจินตนาการมาใช้ในโลกความเป็นจริงด้วย
.
ครั้งหนึ่ง ตอนใกล้จะเลิกงาน หัวหน้าขอให้เธอเปลี่ยนสีแบคกราวด์ของโปสเตอร์จากสีน้ำเงินเป็นสีเหลือง แต่แม่มดในตัวลัก ปฏิเสธและบอกหัวหน้าไปว่า สีเหลืองไม่ใช่สีมงคลสำหรับดวงชะตาบริษัท
.
อ่านรายละเอียด ทางนี้ https://bbc.in/3MKo6gm

คนรุ่นใหม่จีน ฝันสลายกับโลกการทำงาน รับมือด้วยการจินตนาการตัวเองเป็นแม่มดและเอลฟ์

นางสาวฉู่ เป็นหนึ่งในคนรุ่นใหม่จีนที่สร้างตัวตนในจินตนาการขึ้นมา หลังตาสว่างกับโลกการทำงานที่ไม่เป็นดังฝัน

By Sylvia Chang
BBC Chinese, Hong Kong
16 พฤศจิกายน 2023

ลัก เป็นหญิงชาวจีนที่มองตัวเองว่าเป็น “แม่มดแห่งออฟฟิศ” ด้วยพลังพิเศษคือการปฏิเสธคำร้องขอที่ไม่สมเหตุสมผล นักออกแบบโฆษณาวัย 27 ปี (ที่บีบีซีขอใช้นามสมมติเพื่อปกปิดตัวตนของเธอ) เป็นหนึ่งในคนรุ่นใหม่ชาวจีนที่โพสต์ตัวตนแปลกแหวกแนว ภาพถ่าย และภาพวาด ในโลกออนไลน์ เพื่อแสดงความขุ่นเคืองต่ออาชีพที่พวกเขากำลังทำ

“มันเป็นการป้องกันตัวเองอย่างหนึ่ง และเป็นการเสียดสีสิ่งที่เกิดขึ้นในที่ทำงาน” ลัก อธิบาย

แม่มดในที่ทำงาน: ลัก

คนรุ่นใหม่จีนใช้สังคมออนไลน์ เพื่อเผยแพร่ตัวตนในโลกจินตนาการกับคนอื่น ๆ

ลัก เป็นหญิงที่ซุกซน กล้าปฏิเสธคำสั่ง และซุ่มเงียบวางแผนเข้าไปแทรกแซงในปัญหาที่ไม่เกี่ยวอะไรกับเธอเลย


เธอหวังว่าจะกลายเป็นผู้ประสบความสำเร็จในอุตสาหกรรมสินค้าอุปโภคบริโภคที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว แต่เศรษฐกิจที่ไม่สดใส และโอกาสพัฒนาทางวิชาชีพที่แสนต่ำต้อย ทำให้เธอสิ้นหวัง แรงขับเคลื่อนและพลังที่เธอเคยมีในช่วงเริ่มอาชีพนี้ ถูกแทนที่ด้วยความท้อแท้ หลังตาสว่างถึงความจริงที่เกิดขึ้น

ยิ่งบริษัทโฆษณาหลายแห่งต้องปิดตัวลงจากวิกฤติโรคระบาด ทำให้เธอรู้สึกว่าติดกับอยู่ในอาชีพที่กำลังเจอทางตัน

ลัก เรียกตัวเองเป็นแม่มด มีโปรไฟล์นิรนามอยู่บน เสี่ยว ฮงชู (IG ของจีน) และมีคนกดไลก์เธอมากกว่า 69,100 ครั้ง

ทัศนคติต่อการทำงานเปลี่ยนไป

“ฉันเคลื่อนไหวเหมือนเข็มนาฬิกา ออกไปทำงานโดยไม่รู้ด้วยซ้ำว่าฉันกำลังทำอะไรอยู่” ลัก ยอมรับ

บริษัทหลายแห่งในจีนกำลังยึดบรรทัดฐานใหม่หลังโควิดระบาด ด้วยการหลีกเลี่ยงการจ้างงานบุคคลอายุเกินกว่า 35 ปี ด้วยความเชื่อว่า บัณฑิตจบใหม่มีความสามารถในการแข่งขันมากกว่า เหล่าพนักงานต่างเรียกบรรทัดฐานเช่นนี้ว่า “คำสาปอายุ 35 ปี”

ด้วยเหตุนี้ ลัก จึงได้ค้นพบแนวทางใหม่เพื่อจัดการกับ “ข้อเรียกร้องที่ไม่สมเหตุสมผล” ด้วยการจินตนาการตัวเองเป็นแม่มด

ฟื้นตัวจากโรคระบาด

แม้บริษัทของลักจะรอดมาได้ในช่วงโควิด แต่ก็เผชิญกับความท้าทายมากมาย

ผู้จัดการของ ลัก ให้ความสำคัญกับทุกรายละเอียด ไม่ปล่อยแม้กระทั่งปัญหาเล็กน้อย เพราะกลัวว่าปัญหาเล็ก ๆ จะสร้างความเสียหายใหญ่หลวง แต่สำหรับผู้ใต้บังคับบัญชาอย่าง ลัก นั่นหมายความว่าเธอต้องทำงานล่วงเวลา โดยไม่ได้ค่าจ้างเพิ่ม

อวตารต่าง ๆ บนแพลตฟอร์ม เสี่ยว ฮงชู

ยกตัวอย่างเช่น ตอนใกล้จะเลิกงาน หัวหน้าขอให้เธอเปลี่ยนสีแบคกราวด์ของโปสเตอร์จากสีเหลืองเป็นสีน้ำเงิน แต่แม่มดในตัว ลัก ปฏิเสธและบอกหัวหน้าไปว่า สีเหลืองไม่ใช่สีมงคลสำหรับดวงชะตาบริษัท

มันเป็นการกระทำที่กล้าหาญ เพราะการปฏิเสธหัวหน้างานเช่นนี้อาจทำให้เธอถูกไล่ออกได้ แต่โชคดีที่หัวหน้าของ ลัก ปล่อยผ่านเรื่องนี้

อีกครั้งหนึ่ง หัวหน้าของเธอให้จัดการประชุมเวลา 5 ทุ่ม แต่แม่มดลักปฏิเสธ และเถียงว่ามันเป็นเดือนจันทรคติ เป็นเดือนที่ผู้คนต้องบูชาผีบรรพบุรุษ การที่อยู่นอกบ้านในยามวิกาลเช่นนั้นถือเป็นเรื่องต้องห้าม

ความพยายามครั้งนี้ของ ลัก ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะลูกค้ายืนกรานว่าต้องเดินหน้าประชุมต่อไป

เช่นเดียวกับ ลัก คนรุ่นใหม่จีนอีกจำนวนมากได้สร้างอวตารของตนเองที่เรียกว่า “ตัวตนในที่ทำงาน” บนสังคมออนไลน์ชื่อ “เสี่ยว ฮงชู” (Xiao Hongshu) ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มในจีนที่คล้ายอินสตาแกรม

ข้อมูลจากผู้ให้บริการวิเคราะห์ข้อมูล นิวแรงค์ (Newrank) ชี้ว่า หัวข้อการสร้างตัวตนในที่ทำงาน มีผู้เข้ามาโพสต์และคอมเมนต์มากถึง 20 ล้านครั้งนับแต่แพลตฟอร์มเสี่ยว ฮงชู เริ่มเปิดให้บริการเมื่อเดือน ก.ค. 2022 หัวข้อนี้ขึ้นเทรนด์ในช่วง พ.ค.-ก.ย. ซึ่งเป็นช่วงที่บัณฑิตจบใหม่จะหลั่งไหลเข้าสู่ตลาดแรงงาน

ด็อบบี เอลฟ์ประจำบ้าน: นางสาวฉู่

ก่อนจะเริ่มอาชีพ นางสาวฉู่ฝันว่าจะมีชีวิตการทำงานที่ดูหรูหรา

นางสาวฉู่ อายุ 22 ปี เรียกตัวเองเป็น “ด็อบบี” จากแฮร์รี่ พอตเตอร์ ด็อบบีคือเอลฟ์ประจำบ้านที่กล้าหาญและภักดี เขาทำงานหนัก แต่ถูกปฏิบัติเยี่ยงทาสโดยจอมเวทย์สายมืด

การมองตัวเองเป็นด็อบบี ทำให้นางสาวฉู่รู้สึกดีขึ้นกับการรับมืองานที่ท้าทาย และเป็นการปลอบประโลมตัวเองว่า “อย่างน้อยก็มีใครบางคนในโลกเวทมนต์ที่เจอสถานการณ์เหมือนฉัน”

นางสาวฉู่ เคยจินตนาการว่า เธอจะเป็นพนักงานบริษัทชีวิตอู้ฟู่ แต่เมื่อเข้าสู่โลกการทำงานจริง สภาพจิตใจเธอย่ำแย่ จนต้องสร้างตัวตนว่าตัวเองเป็นด็อบบี

นางสาวฉู่เรียกตัวเองเป็นด็อบบี จากภาพยนตร์ แฮร์รี่ พอตเตอร์

หลังจบการศึกษาเมื่อปีที่แล้ว อาจารย์ที่ปรึกษามหาวิทยาลัยเธอ แนะนำบริษัท 10 แห่งให้เธอไปทำงาน แต่ในเวลาเพียง 2 ปี บริษัทส่วนใหญ่เหล่านี้ได้ปิดตัวลง ส่วนเธอก็ต้องมารับงานโพสต์เนื้อหาบนสังคมออนไลน์ของโรงละครที่บริหารโดยภาครัฐ และได้รับเพียงรายได้ขั้นต่ำ

“อย่างน้อยฉันก็อยู่ได้ โดยไม่ต้องขอเงินพ่อแม่” นางสาวฉู่ กล่าว

ด็อบบี เป็นเอลฟ์ประจำบ้าน

ประโลมใจด้วยเวทมนต์

นางสาวฉู่ ขาดแรงใจที่จะทุ่มสรรพกำลังให้กับงานประจำ เพราะกว่าจะได้เลื่อนขั้นในบริษัทของรัฐบาล ต้องใช้เวลานานหลายปี

แม้กระนั้น การทำงานล่วงเวลาก็กลายเป็นเรื่องปกติ โดยช่วงก่อนวันที่ 1 พ.ย. ซึ่งเป็นวันชาติจีน หัวหน้าของเธอได้ขอให้เธอเตรียมเนื้อหาเกี่ยวกับตั๋วและตารางการแสดงล่วงหน้าก่อนวันหยุดยาว 7 วัน นั่นหมายความว่าเธอต้องหอบงานกลับมาทำที่บ้านจนถึงเที่ยงคืน

ภาพด็อบบีบนแสตมป์ในสหราชอาณาจักร

ด็อบบี เป็น “เอลฟ์ประจำบ้าน” ในแฮร์รี่ พอตเตอร์ ภาพของด็อบบี ยังปรากฏในแสตมป์ไปรษณีย์ของสหราชอาณาจักรด้วย

นางสาวฉู่ ไม่เพียงเรียกตัวเองเป็นด็อบบี แต่ยังพูดถึงตัวเองเป็นบุคคลที่สามเหมือนด็อบบีด้วย เช่น “หัวหน้าสั่งให้ด็อบบีเลิกงาน ด็อบบีกลับได้แล้วใช่ไหม ด็อบบีเป็นอิสระแล้วใช่ไหม”

“มันเหมือนฉันเกิดความสงสัยในตัวเอง เพราะตอนที่กลับบ้านไปแล้ว (ตรวจดูโทรศัพท์) ฉันก็พบว่ายังมีงานอีกมากที่รอฉันอยู่”

แมลงก้นกระดก: ลิน

ลิน ใช้ตัวตนที่ทำให้สบายใจขึ้นหากต้องตกงาน

ลิน วัย 23 ปี เลือกที่จะเป็นแมลงก้นกระดกในโลกออนไลน์

แมลงสายพันธุ์นี้มีปีกสั้น หากมันถูกรบกวน มันจะยกส่วนก้นขึ้นมาเหมือนแมงป่อง

ลิน มองว่าพฤติกรรมของแมลงชนิดนี้เหมือนตัวเธอเอง คือเธอจะทำธุระของเธอไปอย่างเงียบ ๆ แต่ถ้ามีใครมารบกวน เธอก็จะตั้งท่าตั้งรับ

แมลงก้นกระดกจะคลานอยู่บนพื้น หากใครมารบกวน มันจะกระดกก้นขึ้น

เธอทำงานในอุตสาหกรรมอินเทอร์เน็ต ซึ่งมีภาวะแข่งขันสูงมากในจีน รวมถึงได้รับผลกระทบอย่างหนักจากการกำกับดูแลอย่างเข้มข้นของรัฐบาลจีน

ด้วยเหตุนี้ อัตราการจ้างงาน-ลาออกจึงพุ่งสูงอย่างมากในอุตสาหกรรมนี้ ลิน จึงมองว่าการเลือกตัวตนแมลงก้นกระดกแบบนี้ ทำให้เธอสบายใจขึ้น เพราะเธอกลัวว่าจะตกงานได้ทุกเมื่อ

ลิน เลือกใช้แมลงก้นกรดกเป็นอวตารในสังคมออนไลน์ และมีคนมาเข้าชมบัญชีของเธอหลายพันครั้ง

“ฉันเปลี่ยนตัวตนที่แตกต่างได้ หากต้องเปลี่ยนงานในแต่ละครั้ง ทำให้การรับมือกับความสัมพันธ์ในที่ทำงานที่ซับซ้อนง่ายขึ้น” ลิน กล่าว

ประเด็นเรื่องเพศ

การเลือกเป็นแมลงก้นกระดก ยังช่วยให้ ลิน เลี่ยงพูดถึงประเด็นทางเพศได้ด้วย

ลิน ระบุว่า ผู้ชายในจีนจะมีโอกาสและมีรายได้มากกว่าผู้หญิงในตำแหน่งงานที่คล้ายกัน แม้กระนั้น ลินก็กลัวที่จะพูดเรื่องความไม่เท่าเทียมนี้ออกมาดัง ๆ

ในจีนนั้น การเปิดประเด็นการแบ่งแยกทางเพศเป็นเรื่องที่สุ่มเสี่ยง โดยเฉพาะหากผู้พูดเป็นผู้หญิง เพราะนั่นอาจทำให้เธอตกเป็นเป้าหมายการ “ด็อกซิง” หรือการเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลที่น่าอับอายลงบนอินเทอร์เน็ต หรือการข่มขู่ออนไลน์

ลิน ยอมรับว่าเธอรู้สึกเหมือนถูกตีกรอบ และในฐานะผู้ศึกษาจบด้านสังคมศาสตร์ เธอรู้สึกว่าเป็นเรื่องยากอย่างมากที่จะก้าวหน้าได้

“เราตายด้านกับความเจ็บปวดไปแล้ว เราจึงมองตัวเองเหมือนอยู่ในหนังตลก”