Divas Café รายการทีวีถูกตีตรา ‘ควายแดง’ เคยมีดรีมทีม ‘แขก-ช่อ-โบว์’ ทำเนื้อหาที่มาก่อนกาล
19 พ.ค. 2566
The People
รายการ ‘ดีว่า คาเฟ่’ (Divas Café) อดีตรายการยอดฮิตของช่อง Voice TV ที่ครั้งหนึ่ง ‘แขก คำผกา’ ‘ช่อ พรรณิการ์’ และ ‘โบว์ ณัฏฐา’ ตัวตึงจากหลากหลายขั้วในปัจจุบันเป็นพิธีกรร่วมกัน ภาพความทรงจำของรายการทีวีที่มีผู้หญิงวิเคราะห์เรื่องต่าง ๆ ด้วยแนวคิดแบบหัวก้าวหน้า คุยด้านสิทธิ เสรีภาพ
- ครั้งหนึ่งในอดีต ‘แขก - คำผกา’, ‘ช่อ - พรรณิการ์’ และ ‘โบว์ - ณัฏฐา’ เคยทำรายการ ‘ดีว่าส์ คาเฟ่’ (Divas Café) ร่วมกัน เป็นรายการเนื้อหาเชิงวิเคราะห์โดยผู้หญิงที่พูดถึงแง่มุมที่ก้าวหน้า
- แม้รายการนี้จะยุติลงแล้ว แต่ในปัจจุบัน ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของทั้งสภาพการเมือง สถานะและบทบาทของพิธีกรหลายรายจะเปลี่ยนแปลงไป แต่ตัวรายการ พิธีกร และเนื้อหา ยังถือเป็นอีกหมุดหมายหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงในสังคมหลายแง่มุม
บทความนี้จึงอยากอธิบายความเป็นมาเป็นไปของรูปภาพดังกล่าว รวมถึงเนื้อหาของรายการ Divas Café ที่สุดแสนจะก้าวหน้า ยิ่งไปกว่านั้น เวลาที่ผ่านมาแล้วกว่าทศวรรษ รายการนี้ได้ทิ้งอะไรให้แก่สังคมไทยไว้บ้าง และเราควรถูกจัดวาง Divas Café ไว้ตรงไหนในประวัติศาสตร์สื่อและวิวัฒนาการของประชาธิปไตยไทย
ย้อนกลับไปในช่วง 1-2 ทศวรรษ หากพูดถึงรายการของผู้หญิง เราคงทราบกันว่าโดยมากจะเป็นรายการข่าวบันเทิง ซุบซิบดารา หรือขยับขึ้นมาหาสาระหน่อยก็อาจจะเป็น ‘ผู้หญิงถึงผู้หญิง’ หรือ ‘แจ๋ว’ ซึ่งประเด็นส่วนมากจะเป็นเกล็ดความรู้เรื่องการดูแลสุขภาพและเคล็ดลับตามแบบฉบับแม่บ้าน มีบ้างที่จะพูดถึงประเด็นสังคม แต่ก็เป็นการวิเคราะห์บนฐานคิดแบบศีลธรรมอันดี ความดี - ชั่วแบบคาดเดาได้
จนกระทั่ง ต้นปี 2012 ช่อง Voice TV ได้เปิดตัวรายการใหม่คือ Divas Café เป็นรายการวิเคราะห์ข่าวของผู้หญิงโดยมีพิธีกรหญิงสามคนหลัก ๆ (เหล่าแฟนคลับรู้ดีว่าเราจะเรียกการรวมตัวของสามท่านนี้ว่าเป็น กาแฟรสดั้งเดิม เพราะเป็นพิธีกรรุ่นแรก) ซึ่งประกอบด้วย‘
- ลักษณา ปันวิชัย’ หรือ ‘คำผกา’ หรือ ‘พี่แขก’ หรือ ‘นางแบกเพื่อไทย’ เป็น ดีว่าส์สายการเมือง ผู้วิพากษ์วิจารณ์ประเด็นทางการเมืองอย่างเผ็ดร้อน ตรงไปตรงมา พี่แขกให้มุมมองต่อเรื่อง ๆ หนึ่งที่ไปไกลกว่าฐานคิดแบบดี-ชั่ว พยายามอ้างอิงทฤษฎีและเนื้อหาในบทความของบรรดานักวิชาการชื่อดังทั้งของไทยและต่างประเทศโดยนำมาอธิบายให้เข้าใจได้ง่าย บางครั้ง อาจมีบ้างที่พี่แขกจะโดน SMS หรือ comment จากผู้ชมบางส่วนที่บ่นเรื่องอารมณ์โกรธของพี่แขกที่โทนส่งให้เสียงแหลมปี๊ด แต่เธอก็ไม่แคร์
- ‘มนทกานติ รังสิพราหมณกุล’ หรือ ‘พี่เบีย’ อดีต บ.ก. นิตยสาร Madame Figaro ฉบับภาษาไทย พี่เบียรับหน้าที่เป็น ดีว่าส์สายแฟชั่น ภาพจำของเธอคือเสียงนุ่ม ๆ เรียกผู้ชมให้ช่วยกันส่ง SMS เข้ามาทักทายพิธีกรและร่วมแสดงความคิดเห็นในรายการ และท่านั่งไขว่ห้างซิกเนเจอร์ที่ทำให้ขาดูเรียวสวยจนดีว่าส์ทุกคนต้องทำตาม เรื่องเล่าเกี่ยวกับแฟชั่นของพี่เบียไม่ได้เป็นเพียงการบอกเล่าถึงความสวยงามหรือความหรูหราของสิ่งทอและเครื่องนุ่งห่ม แต่เสื้อผ้าแต่ละชิ้นจะถูกโยงเข้ากับริบทของประวัติศาสตร์ สังคม และการเมือง
- ‘วันรัก สุวรรณวัฒนา’ หรือ ‘อาจารย์เฟย์’ อาจารย์จากภาควิชาภาษาฝรั่งเศส มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ รับหน้าที่ ดีว่าส์สายฝรั่งเศส บอกเล่าถึงประเทศฝรั่งเศสในฐานะประเทศก้าวหน้าด้านประชาธิปไตยทั้งผ่านประวัติศาสตร์ การเมือง วัฒนธรรม ปรัชญา วรรณกรรม และประเด็นร้อนในสังคม พร้อมชวนเปรียบเทียบกับความเป็นไปในสังคมไทย อาจารย์เฟย์เป็นอีกคนที่มักจะนำเนื้อความน่าสนใจจากบทความวิชาการมานำเสนอในรายการ
แม้ว่าแต่ละคนจะมีความเชี่ยวชาญในแต่ละด้านชัดเจนและรายการมีการแบ่งเวลาให้ได้พูดถึงเรื่องที่เตรียมมาในแต่ละช่วงอย่างชัดเจน แต่ในช่วงเหล่าดีว่าส์แลกเปลี่ยนความคิดเห็น ผู้ชมจะได้เห็นมุมมองของดีว่าส์การเมืองวิเคราะห์เรื่องแฟชั่น ดีว่าส์แฟชั่นเสริมข้อมูลเชิงวัฒนธรรมให้แก่ดีว่าส์ฝรั่งเศส หรือดีว่าส์ฝรั่งเศสเสริมข้อมูลเชิงปรัชญาให้แก่ดีว่าส์การเมือง
การปะทะสังสรรค์ทางความคิดนี้ทำให้เนื้อหาในรายการมีความเข้มข้น มีมิติที่ซับซ้อน และมีความน่าสนใจ และเหนือสิ่งอื่นใด นี่คือบทพิสูจน์ว่าผู้หญิงไม่ได้พูดแต่เรื่องการบ้าน แต่ยังพูดเรื่องการเมืองหรือกิจธุระของสาธารณชนได้อย่างแหลมคมและก้าวหน้า หรือผู้ชายเองก็สามารถพูดเพื่อความหลากหลายทางเพศได้ด้วยสำนึกที่ว่ามันไม่ได้เป็นเรื่องของคนกลุ่มใดหลุ่มหนึ่ง แต่เป็นเรื่องของทุกคน
หนึ่งเรื่องที่ Divas Café โดดเด่นมากคือการพูดถึงเรื่องเพศ Divas Café น่าจะเป็นสื่อแรก ๆ ในไทยที่ให้ความสำคัญกับสิทธิของผู้หญิงและความหลากหลายทางเพศในแง่ของการต่อสู้เชิงอุดมการณ์ เรามักจะได้ยินคำศัพท์เชิงวิชาการเกี่ยวกับเพศอยู่บ่อย ๆ เช่น ‘เพศสภาพ’ ‘เพศวิถี’ ‘อัตลักษณ์ทางเพศ’ ‘เควียร์’ ‘LGBT’ ‘ความลื่นไหลทางเพศ’ ‘สังคมชายเป็นใหญ่’ ‘ปิตาธิปไตย’ ฯลฯ
จากวันนั้นจนถึงวันนี้ คำศัพท์พวกนั้นได้กลายเป็น ‘ความปกติใหม่’ ที่แทรกซึมเข้าสู่โลกทัศน์ของใครหลายคนจนเราเชื่อ ยึดมั่น และตระหนักรู้ว่ามันเป็นสิ่งจำเป็นมากต่อชีวิตของพลเมือง
ยิ่งไปกว่านั้น ภาพของผู้หญิงในรายการ Divas Café ที่ทั้งเปรี้ยว เซ็กซี่ (โดยเฉพาะชุดพี่แขก) การนั่งไขว่ห้าง ความคิดก้าวหน้า น้ำเสียงที่ดัง ความโกรธ วีน หัวเราะปากกว้าง ๆ สุดเสียง ทั้งหมดนั้นสวนทางกับภาพจำของผู้หญิงในสื่อที่ต้องแต่งกายเรียบร้อย มิดชิด พูดจาเสียงเบาด้วยถ้อยคำไพเราะ แสดงออกแบบนางเอกในขนบ ซึ่งเชื่อเหลือเกินว่าสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ไม่ได้เกิดจากความไม่ตั้งใจหรือความเป็นธรรมชาติ แต่มันคือการพยายามจะสื่อสารกับสังคมขวาจัดว่า ความเป็นผู้หญิงมีหลายแบบ และพอเถอะกับการเชิดชูภาพลักษณ์ของผู้หญิงตามแบบขนบ
แน่นอนว่าความก้าวหน้านี้ในช่วงเกือบสิบปีก่อนของไทยย่อมถูกด่าเละจากสังคมขวาจัด ถูกแปะป้ายว่าเป็นรายการควายแดงเช่นเดียวกับรายการอื่น ๆ ใน Voice TV
จุดเปลี่ยนครั้งยิ่งใหญ่ของรายการน่าจะเป็นช่วงรัฐประหาร Voice TV ถูกควบคุมเนื้อหาที่จะเผยแพร่ บางครั้งถึงขั้นมีทหารมายืนสังเกตการณ์อยู่หลังกล้องขณะที่มีการถ่ายทอด ซึ่งบั่นทอนกำลังใจของพิธีกรหลาย ๆ คน โดยเฉพาะตัวยืนอย่างพี่แขกที่ถึงขั้นต้องมาขออนุญาตลางานไปช่วงหนึ่ง โดยเธออธิบายว่า ปรับตัวไม่ได้กับสภาวะการทำงานของช่องในช่วงนั้น
ในขณะเดียวกัน ผลพวงของรัฐประหารบีบบังคับรายการโดยอ้อมให้ต้องพยายามหาคอนเทนต์เรื่องอื่น ๆ มานำเสนอ ทำให้ความเข้มข้นในเชิงอุดมการณ์ประชาธิปไตยของรายการลดลงไปอย่างเห็นได้ชัด แต่แฟนคลับของรายการก็ยังเหนียวแน่น แบะรายการก็ดำเนินไปต่ออีกพักหนึ่ง
จนในที่สุดรายการ Divas Café ต้องยุติลงในปี 2015 หลังจาก Voice TV มีการปรับผังรายการ
ปัจจุบัน เราได้เห็นเหล่าบรรดาพิธีกรแยกย้ายกันไปทำหน้าที่แตกต่างกันไปในปริมณฑลทางการเมือง บางคนถูกมองว่าเป็นเหลือง บางคนเป็นแม่ยกม็อบฯ บางคนเป็นส้ม บางคนยังคงแดง แต่ทุกคนเคยหว่านเมล็ดแห่งประชาธิปไตยไว้ร่วมกันในนามของ Divas Café
จากรายการที่ถูกแปะป้ายว่าของ ‘ไอ้พวกควายแดง’ ในวันนั้น ฉันคิดว่าเราไม่ควรเหลือความทรงจำไว้เพียงแค่ภาพเพียง ‘แขก-โบว์-ช่อ’ แต่มันควรถูกให้ความหมายว่า เป็นการปฏิวัติของผู้หญิงที่ท้าทายต่อสังคมชายเป็นใหญ่ และเป็นหนึ่งในสื่อที่มีคุณูปการไม่น้อยในการต่อสู้เพื่ออุดมการณ์ประชาธิปไตยของไทย
หมายเหตุ: อันที่จริงรุ่นแรกมี คุณ วิลาสินี แวน ฮาแรน ด้วย แต่จัดรายการไปเพียงไม่กี่เทป
ภาพ: เพจ Double Standard / Voice TV
https://www.thepeople.co/social/look-up/51719