หม่อมเจ้าหญิงพงษ์พิศมัย เกษมสันต์ เจ้านายที่มีพระชันษา 110 ปี (พ.ศ. 2441-2551)
“ถวายพระพร” พระมหากษัตริย์ให้มีพระชนมายุ “ยิ่งยืนนาน” ของจีนหมื่นปี ของไทยกี่ปี?
วิภา จิรภาไพศาล
1 กรกฎาคม พ.ศ.2567
ศิลปวัฒนธรรม
การ “ถวายพระพร” ที่เห็นบ่อยๆ ในซีรีส์จีน, ภาพยนตร์จีน ฯลฯ ของบรรดาขุนนางในท้องพระโรง มักกล่าวถวายพระพรจักรพรรดิจีนให้มีพระชนมายุ “ยิ่งยืนนาน” ว่า “ขอทรงพระเจริญหมื่นปี หมื่นปี หมื่นๆ ปี”
ไทยเองก็มีการถวายพระพรดังกล่าวเช่นกัน แต่ตัวเลขจำนวนพระชนมายุที่ใช้มีความเป็นจริงมากขึ้น คือ “กว่า 100 ปี”
คำถวายพระพรให้พระมหากษัตริย์ไทยมีพระชนมายุยาวนานกว่า 100 ปี เริ่มมีธรรมเนียมครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5
ด้วยบรรดาเจ้านายและขุนนางอำมาตย์ชั้นผู้ใหญ่สูงอายุ เมื่อได้รับพระราชทานของจากพระหัตถ์ ก็มักจะ “ถวายพระพรตามใจตัวจะกล่าว บางทีก็นิ่งเฉยๆ ไปบ้าง”
พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย) จึงคิดคำ “ถวายพระพร” ให้มีพระชนมายุ “ยิ่งยืนนาน” ขึ้น
ด้วยพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย) ผู้จัดทำบัญชีข้าราชการฝ่ายหน้าให้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท เห็นว่าการถวายพระพรของข้าราชการฝ่ายหน้าส่วนใหญ่มัก “ถวายพรอย่างไหลๆ เลื่อนๆ บ้าง ไม่ได้ถวายพรบ้าง รำคาญมาหลายปี จึงได้คิดผูกคาถาถวายชัยเป็นภาษามคธและแปลเป็นคำไทยให้ว่าทุกคน”
คำถวายพระพรของพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย) ที่ผูกขึ้นนั้น คือ
“ชยตุ ชยตุ เทโว นิรามโย นิรุปัท์ทโว ทีฆายุโก อโรโคจ โสต์ถินา เนตุ เมทนิ ขอให้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระเจริญพระชนมายุยิ่งกว่าร้อยพรรษา”
แต่ “ราชการงานแผ่นดิน” เป็นงานหนัก ในอดีตจึงไม่มีพระมหากษัตริย์พระองค์ใดมีพระชนมายุกว่า 100 ปี
ขณะที่ที่ผ่านมา พระอนุวงศ์ชั้น “หม่อมเจ้า” ที่ “เกิน 100” มีอยู่ราว 10 พระองค์ เจ้านายที่มีพระชันษาสูงที่สุด (ข้อมูลเมื่อ พ.ศ. 2554) คือ หม่อมเจ้าหญิงพงษ์พิศมัย เกษมสันต์ มีพระชันษา 110 ปี (พ.ศ. 2441-2551)
(https://www.silpa-mag.com/history/article_134769)
