อำนาจหน้าที่ของสว. ชุดใหม่

iLaw
3d
·
11 พฤษภาคม 2567 สมาชิกวุฒิสภา (สว.) ชุดพิเศษ 250 คนที่มาแบบพิเศษ ได้รับการแต่งตั้งโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ก็จะมีอายุครบห้าปีหลังจากนั้นหน้าตาและที่มาของ สว. ซึ่งทำหน้าที่เป็นผู้กลั่นกรองกฎหมายก็จะเปลี่ยนแปลงไป โดย สว. ชุดใหม่ที่จะมารับไม้ต่อนี้ มีจำนวน 200 คน มีวาระห้าปี
สว. ชุดใหม่จะมาจากระบบใหม่ คือ การ "แบ่งกลุ่มอาชีพ" และ "คัดเลือกกันเอง" ในหมู่ผู้สมัคร โดยแบ่งการคัดเลือกเป็นระดับอำเภอ ระดับจังหวัด และระดับประเทศ ซึ่งสว. ชุดใหม่น่าจะได้เข้าทำงานในเดือนกรกฎาคม 2567 พวกเขายังมีอำนาจเป็นฝ่ายนิติบัญญัติในรัฐสภา แต่ไม่มีอำนาจพิเศษในหารโหวตเลือกนายกรัฐมนตรีร่วมกับ สส. ได้แล้ว
อำนาจของ สว. ชุดใหม่ที่จะเริ่มในปีนี้ ยังมีเรื่องสำคัญมากๆ เช่น
1. การพิจารณาร่างแก้รัฐธรรมนูญต้องได้คะแนนเสียง สส. และ สว. รวมกัน “มากกว่ากึ่งหนึ่ง” ของจำนวนสมาชิกทั้งสองสภา หากจะผ่านด่านการลงมติในวาระที่หนึ่ง และวาระที่สาม ได้ต้องมีเสียง สว. 1 ใน 3 หรืออย่างน้อย 67 จาก 200 คน สว. จึงมีบทบาทสำคัญมากว่าจะได้แก้ไข หรือจัดตั้งสสร. เพื่อจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับ หรือไม่
2. การพิจารณาออกกฎหมายระดับพระราชบัญญัติ สส. มีอำนาจ "หลัก" ในการออกกฎหมายมากกว่า สว. เพราะหาก สว. ไม่เห็นด้วยกับ สส. ก็มีอำนาจเพียง "ยับยั้ง" ไว้ในช่วงเวลาหนึ่งเท่านั้น หรือขอตั้งคณะกรรมาธิการร่วมเพื่อแก้ไข แต่ถ้าเป็นพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ เช่น กฎหมายเลือกตั้ง กฎหมายพรรคการเมือง กฎหมายที่มาของสว. กฎหมายที่มาขององค์กรอิสระ สว. ยังมีอำนาจเท่ากับ สส. ในการลงมติทุกขั้นตอน
3. ให้ความเห็นชอบเพื่อเลือกบุคคลมาดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ รวมทั้งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ, กรรมการการเลือกตั้ง (กกต.), ผู้ตรวจการแผ่นดิน, กรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) รวมถึงตำแหน่งสำคัญอื่นๆ ที่ทำหน้าที่ตรวจสอบอำนาจรัฐบาลด้วย เช่น อัยการสูงสุด ตุลาการศาลปกครองสูงสุด ฯลฯ
4. สว. มีอำนาจตรวจสอบฝ่ายบริหารได้ ผ่านการการตั้งกระทู้ถาม เพื่อให้คณะรัฐมนตรีของกระทรวงที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหานั้นๆ มาชี้แจงความคืบหน้าของการแก้ไขปัญหา หรือเพื่ออภิปรายปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคม
อำนาจหน้าที่ของสว. ชุดใหม่ ดูรายละเอียดเพิ่มได้ทาง (https://www.ilaw.or.th/articles/6264)
ถ้าใครอยากเข้าใจที่มาของ สว. ชุดใหม่ คุณสมบัติ วิธีการสมัคร และวิธีการคัดเลือก ดูได้ที่ลิงก์นี้ รวมทุกอย่างไว้แล้ว (https://www.ilaw.or.th/articles/16805)