กฎหมาย ‘อุ้มหาย’ ผ่านด่าน ‘รับหลักการ’ เข้าสู่การพิจารณาของสภาผู้แทนฯ แล้ว ท่ามกลางเสียงสนับสนุนของ ส.ส.ท่วมท้น ทั้งฝ่ายค้านและรัฐบาล ๓๖๓ จากที่ประชุม ๓๖๕ คน โดยมีด้วยกัน ๔ ร่าง แต่มติเห็นพ้องกันให้ใช้ร่างของ ครม.เป็นหลัก
ซึ่ง ชนินทร์ รุ่งธนเกียรติ รองโฆษกพรรคเพื่อไทยบอก “ตามมารยาทครับ แต่สามารถแปรญัตติปรับเปลี่ยนได้ในชั้นกรรมาธิการ โดยระบุเวลาศึกษาไว้ประมาณ ๗ วัน ก่อนนำเข้าพิจารณาต่อ” ทั้งนี้เพราะเป็นความกรุณาของคณะรัฐมนตรี เสนอร่างฯ เข้าสภา
ไม่เช่นนั้นคงยังไม่ได้เข้าวาระ ในเมื่อมีการเสนอร่างกฎหมายในเรื่องนี้มาแล้วสามครั้ง ให้มีอันเป็นไปไม่ได้เข้าสู่การพิจารณาของสภาเสียทุกครั้ง ครั้งแรกหลังจากไทยลงนามในอนุสัญญาระหว่างประเทศ ๒ ฉบับ ก็จำเป็นต้องมีกฎหมายรองรับ แต่เจอกับรัฐประหาร
ต่อมาในปี ๖๒ ภาคประชาสังคมนำเอาร่างที่เคยผ่านกฤษฎีกาแล้วมาปรับปรุง ส่งให้กรรมาธิการกฎหมายฯ รับไปทำต่อ เสร็จสรรพออกมาในนามของ กมธ. แต่รู้จักกันว่าเป็นร่างของ พปชร.กับก้าวไกล แล้วยังมีอีกสองร่างฯ มาแข่ง เป็นของพรรคประชาชาติกับประชาธิปัตย์ฉบับหนึ่ง ร่างของกระทรวงยุติธรรมอีกฉบับ
จนมาถึงปีนี้มีเหตุการณ์ซ้อมทรมานผู้ต้องหาค้ายาเสพติดเสียชีวิตที่นครสวรรค์ โด่งดังมากเมื่อไม่นานมานี้ในคดี ‘ผู้กำกับฯ โจ้’ ตำรวจไฮโซเศรษฐีรถสปอร์ตหรูหลายคัน มีคลิปประจานโจ่งแจ้ง เป็นที่น่าอับอายไปทั่วโลก จนนายกฯ เกิดหน้าบางสั่งทำคดีเด็ดขาด
ยังไม่เห็นมีใครเผยเบื้องหลังหรือเบื้องลึก ว่าทำไมรัฐบาลตู่ถึงได้เป็นโต้โผเสนอร่าง พรบ.ป้องกันซ้อมทรมานและอุ้มหายนี้เสียเอง อาจจะเป็นการตัดไฟด้วยไฟที่ควบคุมได้ หรือ ‘ไฮแจ็ค’ ไม่ให้กฎหมายนี้ไปไกลเกินกว่าจะควบคุมได้
เหมือนอย่างการแก้รัฐธรรมนูญที่ไฮแจ็คเอาไปทำเองสำเร็จ นอกจากมีบทห้ามแก้หมวด ๑ และ ๒ ห้ามแตะต้องสถาบันกษัตริย์ แล้วยังห้ามพรรคเล็กพรรคน้อยแก่กล้า ทีแรกคิดว่า พปชร.จะผงาดเป็นพรรคใหญ่กินรวบ ที่ไหนได้ไปเข้าทาง ‘พี่โทนี่’ เสียฉิบ
พรรคเพื่อไทยเต็มใจหนุน กม.เลือกตั้งบัตรสองใบ ที่ พปชร.เสนอ เพราะเชื่อในทฤษฎีแลนด์สไล้ด์ ชนิดว่าถ้าไปได้สวย หอกข้างแคร่สามารถเขี่ยประยุทธ์ จันทร์โอชา ออกไปจากวงจรได้สำเร็จละก็ แลนด์สไล้ด์อาจจะมาแน่ แต่ก็แห้วอีกจนได้
คราวนี้ก็เป็นไปได้อีก หากการปรับร่างอุ้มหายให้เป็นไปตามฉบับที่ผ่านกรรมาธิการกฎหมาย (ซึ่งตอนนั้น ปิยบุตร แสงกนกกุล เป็นประธานฯ) ไม่ได้ ซ้ำยังมีการแปลงโฉมเหมือนที่ทำกับการแก้ไขรัฐธรรมนูญ มีการแต่งแต้มไม่ให้ กม.อุ้มหายใช้กับคดีหมิ่นกษัตริย์
การรณรงค์ที่ผ่านมา ไม่ว่าจากพรรคก้าวไกลในรัฐสภาโดย รังสิมันต์ โรม ที่พูดถึงการอุ้มหายผู้ลี้ภัยในประเทศเพื่อนบ้าน ๙ คน (พบศพลอยน้ำโขงสามคน) หรือนอกสภาโดยญาติพี่น้องของผู้ถูกอุ่มหาย เช่น สิตานัน สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ พี่สาวของ ‘ต้าร์’
ก็จะเป็นหมัน ถูกอุ้มหายเสียเองจากรัฐบาลตู่ ให้เหลือไว้แต่เพียงนามธรรมใช้อ้างกับสหประชาชาติว่า นี่ฉันมีกฎหมายป้องกันซ้อมทรมานและอุ้มหายตามพันธกรณีแล้วนะ ทว่าจะสามารถนำกฎหมายใหม่ มาใช้กับคดีที่ยังเป็นเงาดำ ๗๕ กรณีได้หรือเปล่า สงสัย
แล้วยังกรณีที่แยบยลแบบอุ้มหายอุกอาจในต่างประเทศ ไม่เพียงในพื้นที่เอื้ออำนวย เช่นลาวและเขมร หรือเวียตนาม แต่กับเหตุที่เกิดในประเทศฝรั่งเศส ดัง Kritsada Akkhapracha เขียนเล่าไว้วันนี้ “คดีทำร้ายผู้ลี้ภัย ๑๑๒ ในปารีส”
เมื่อสองปีก่อน อั้ม เนโกะ และ จอม ไฟเย็น ถูกคนร้ายสัญชาติเช็คโกฯ สองคนทำร้าย แม้ทางตำรวจสามารถจับกุมคนร้ายได้ในเวลาอันรวดเร็ว แต่สืบสาวได้เพียงว่าคนร้ายทั้งสอง ได้รับการว่าจ้างมาในราคาสูงจากกลุ่มมาเฟียที่เกี่ยวโยงพรรคการเมืองขวาจัด
กฤษดาโยงไปถึงกรณีชายสองคนติดตาม ปวิน ชัชวาลพงศ์พันธ์ จากงานสัมนาที่โอซาก้าไปยังพ้านพักของปวินที่เกียวโต ถ่ายรูปแล้วส่งข้อความไปลงในหน้าโซเชียลมีเดียของ ‘ไอโอ’ เครือข่าย “ระบอบเผด็จการกษัตริย์ไทย”
เขาเสริมว่า “คนร้ายคนญี่ปุ่นสารภาพว่า ถูกว่าจ้างมาจากเครือข่ายมาเฟียใน Czech Republic เป็นที่มาทำไมตำรวจญี่ปุ่นและฝรั่งเศสถึงทำงานร่วมกันใน case นี้อยู่” และ “ระยะทางระหว่างเมืองการ์มิช/ทุทซิ่ง/มิวนิค ถึงประเทศ Czech Republic คือ ขับรถแค่ ๒ ชั่วโมงกว่าๆ”
อีกกรณีหมาดๆ Ch Noah แอ็ดมินเพจ LA For Democracy In Thailand โพสต์ว่าได้รับข้อความผ่านทาง โจ กอร์ดอน เกี่ยวกับนักกิจกรรมเสื้อแดงที่ลี้ภัยอยู่ในเขมร ซึ่งใช้นามว่า Michelle Maleeblue เขียนขอให้ช่วยเหลือ
“พี่ช่วยหนูด้วยค่ะ เจ้าหน้าที่มาหาที่ห้องถามหาพาสปอร์ต แล้วเอาโทรศัพท์หนูไปแล้ว หนูอยุ่แต่ในห้อง ห้ามออกไปไหนค่ะ” เหตุการณ์ลักษณะนี้ นำไปสู่การเสียชีวิต และ/หรือการสูญหายแบบเดียวกับ วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ได้
กฎหมายป้องกันซ้อมทรมานและอุ้มหายที่ระบุถึง ‘การบังคับให้สูญหาย’ อย่างชัดแจ้งและครอบคลุมถึงการว่าจ้างคนต่างชาติกระทำการด้วย อีกทั้งไม่ต้องจำกัดอายุความ จะทำให้คนจ้างยับยั้งชั่งใจมากขึ้น และญาติผู้เสียหายเอาผิดย้อนหลังได้
(https://www.bbc.com/thai/thailand-58567063, https://www.facebook.com/thestandardth/posts/2851906008435606, https://www.facebook.com/kritakkha?__cft__%5b และ https://www.facebook.com/groups/341453973807187/posts/547091333243449/)