ผู้นำกบฏซีเรีย อาบู โมฮัมเหม็ด อัล-จาวลานี คือใคร ?

ภาพของ อาบู โมฮัมเหม็ด อัล-จาวลานี จากวิดีโอที่ถูกบันทึกไว้เมื่อปี 2016

ผู้สื่อข่าวประจำทีมบีบีซี นิวส์ 

แผนกภาษาอาหรับ, บีบีซี มอนิเตอริงและ บีบีซี เอ็กซ์เพลนเนอร์ส
เมื่อ 9 ชั่วโมงที่แล้ว



กลุ่มกบฏเริ่มต้นด้วยการยึดเมืองที่ใหญ่เป็นอันดับสองของซีเรียอย่างอเลปโป ก่อนจะเคลื่อนกำลังลงทางใต้ตามทางหลวงสู่กรุงดามัสกัส ในขณะเดียวกันกับที่กองทัพซีเรียพังทลายลง

ด้านหัวหน้ากลุ่มฮายัต ทาห์รีร์ อัล-ชาม (Hayat Tahrir al-Sham - HTS) อย่าง อาบู โมฮัมเหม็ด อัล-จาวลานี ถูกกล่าวหาว่าก่ออาชญากรรมด้านสิทธิมนุษยชน

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เขาพยายามสร้างภาพลักษณ์ที่ดูเป็นกลางมากขึ้นต่อสายตาชาวโลก แต่ทางการสหรัฐฯ ยังคงตั้งค่าหัว 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ราว 340 ล้านบาท) ไว้สำหรับการจับกุมตัวเขา


กลุ่มกบฏได้เริ่มปฏิบัติการโจมตีรัฐบาลซีเรียเมื่อวันที่ 27 พ.ย. ที่ผ่านมา และก็เริ่มเข้าควบคุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของเมืองอเลปโปได้นับตั้งแต่นั้น

อัล-จาวลานี น่าจะมาจากที่ไหน

อาบู โมฮัมเหม็ด อัล-จาวลานี เป็นเพียงนามแฝงเท่านั้น ส่วนชื่อจริงและอายุของเขายังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่

อัล-จาวลานี ให้สัมภาษณ์กับสถานีโทรทัศน์ PBS ของสหรัฐฯ ว่าเขาเกิดมาด้วยชื่อ อาเหม็ด อัล-ชาอะรา (Amed al-Sharaa) และเป็นชาวซีเรียที่ครอบครัวมาจากที่ราบสูงโกลัน เขากล่าวว่าเขาเกิดที่กรุงริยาด เมืองหลวงของซาอุดีอาระเบีย ซึ่งพ่อของเขาทำงานอยู่ในเวลานั้น และเขาเติบโตขึ้นมาในกรุงดามัสกัส

อย่างไรก็ตาม ยังมีรายงานอีกทางหนึ่งที่ระบุว่า ที่จริงแล้วเขาเกิดในเมืองแดร์ เออซ์-ซอร์ (Dier ez-Zor) ทางภาคตะวันออกของซีเรีย และมีข่าวลือว่าเขาเคยเรียนแพทย์ก่อนจะกลายมาเป็นนักรบกลุ่มอิสลาม

ตามรายงานของสหประชาชาติและสหภาพยุโรป เขาเกิดระหว่างปี 1975 ถึง 1979 ส่วนอินเตอร์โพลระบุว่าเขาเกิดในปี 1979 ขณะที่รายงานของสำนักข่าวอัส-ซาฟีร์ (As-Safir) ระบุว่าเขาเกิดในปี 1981

อัล-จาวลานี ขึ้นเป็นผู้นำได้อย่างไร

ผู้คนเชื่อว่า อัล-จาวลานี ได้เข้าร่วมกลุ่มญิฮาดอัลกออิดะห์ในอิรักหลังจากการรุกรานประเทศในปี 2003 โดยกองกำลังผสมที่นำโดยสหรัฐฯ

กองกำลังผสมสามารถโค่นล้มประธานาธิบดีซัดดัม ฮุสเซน และพรรคบาธลงจากอำนาจได้อย่างรวดเร็ว แต่กลับต้องเผชิญกับการต่อต้านอย่างหนักจากกลุ่มติดอาวุธหลากหลายกลุ่ม

อัล-จาวลานี เคยกล่าวว่าเป้าหมายของเขาคือการขับไล่ประธานาธิบดีอัสซาดแห่งซีเรีย

ในปี 2010 กองกำลังสหรัฐฯ ในอิรักได้จับกุมอัล-จาวลานี และคุมขังเขาไว้ที่ค่ายบูคคา (Camp Bucca) ใกล้ชายแดนคูเวต หลายฝ่ายมั่นใจว่าที่นั่นเองที่เขาได้พบกับกลุ่มนักรบญิฮาดซึ่งต่อมาจะก่อตั้งกลุ่มรัฐอิสลาม (Islamic State - IS) รวมถึงได้พบผู้นำในอนาคตของกลุ่มรัฐอิสลามในอิรักอย่าง อาบู บาการ์ อัล-บักห์ดาดี ด้วย

อัล-จาวลานี ได้บอกกับสื่อว่า หลังจากเกิดความขัดแย้งที่มีการใช้อาวุธในซีเรียเพื่อต่อต้านการปกครองของประธานาธิบดีบาชาร์ อัล-อัสซาด ในปี 2011 อัล-บักห์ดาดีได้จัดการให้เขาเดินทางไปยังซีเรียเพื่อเริ่มต้นสาขาขององค์กรที่นั่น

อัล-จาวลานี กลายเป็นผู้บัญชาการของกลุ่มติดอาวุธชื่อว่าแนวร่วมอัล-นุสรา (หรือ จาบัต อัล-นุสรา) ซึ่งมีความเชื่อมโยงลับ ๆ กับไอเอส และกลุ่มนี้ประสบความสำเร็จอย่างมากในสนามรบ

เชื่อกันว่า อาบู บาการ์ อัล-บักห์ดาดี เป็นผู้สั่งการให้ อัล-จาวลานี ไปจัดตั้งสาขาของกลุ่มรัฐอิสลาม (IS) ในซีเรีย

ต่อมาในปี 2013 อัล-จาวลานีได้ตัดความความสัมพันธ์ของแนวร่วมอัล-นุสรากับกลุ่มรัฐอิสลาม และนำกลุ่มมาอยู่ภายใต้การควบคุมของอัลกออิดะห์

ทว่าในปี 2016 เขาได้ประกาศผ่านข้อความที่บันทึกไว้ล่วงหน้าว่า เขาได้แยกตัวออกจากอัลกออิดะห์เช่นกัน

นักรบกบฏซีเรียซึ่งนำโดยกลุ่มฮายัต ทาห์รีร์ อัล-ชาม ได้รุกคืบเข้าไปในเมืองอเลปโปและมุ่งหน้าไปทางเมืองฮามา

ในปี 2017 อัล-จาวลานีระบุว่านักรบของเขาได้รวมตัวกับกลุ่มกบฏอื่นในซีเรีย เพื่อก่อตั้งกลุ่มฮายัต ทาห์รีร์ อัล-ชาม (Hayat Tahrir al-Sham - HTS) โดยอัล-จาวลานี เป็นผู้บัญชาการกลุ่มทั้งหมด

อัล-จาวลานี เป็นผู้ปกครองแบบใด

ภายใต้การนำของอัล-จาวลานี HTS ได้กลายเป็นกลุ่มกบฏหลักในเมืองอิดลิบและพื้นที่โดยรอบทางตะวันตกเฉียงเหนือของซีเรีย

เมืองอิดลิบเคยมีประชากรประมาณ 2.7 ล้านคนก่อนสงคราม ต่อมามีการประมาณการว่าจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเป็น 4 ล้านคนเนื่องจากการหลั่งไหลเข้ามาของผู้พลัดถิ่น

กลุ่ม HTS ควบคุม "รัฐบาลกู้ชาติซีเรีย" (Syrian Salvation Government) ซึ่งทำหน้าที่เสมือนหน่วยงานท้องถิ่นในเมืองอิดลิบ โดยให้บริการด้านสุขภาพ การศึกษา และความมั่นคงภายใน

ในปี 2021 อัล-จาวลานีให้สัมภาษณ์กับ PBS ว่าเขาไม่ได้ปฏิบัติตามยุทธศาสตร์ญิฮาดระดับโลกของอัลกออิดะห์ โดยระบุว่าเป้าหมายหลักของเขาคือการโค่นล้มประธานาธิบดีบาชาร์ อัล-อัสซาด และเขาเชื่อว่าสหรัฐฯ และชาติตะวันตกมีเป้าหมายเดียวกัน

"ภูมิภาคนี้ไม่ได้เป็นภัยคุกคามต่อความมั่นคงของยุโรปและอเมริกา" เขากล่าว "ภูมิภาคนี้ไม่ได้เป็นฐานสำหรับการปฏิบัติการญิฮาดในต่างประเทศ"

ในปี 2020 กลุ่ม HTS ได้ปิดฐานของอัลกออิดะห์ในเมืองอิดลิบ ยึดอาวุธ และจับกุมผู้นำบางคนของกลุ่ม นอกจากนี้ยังปราบปรามปฏิบัติการของกลุ่มไอเอสในอิดลิบด้วย

อัล-จาวลานี ณ งานแถลงข่าวหลังเกิดเหตุแผ่นดินไหวในซีเรียเมื่อปี 2023

กลุ่ม HTS บังคับใช้กฎหมายอิสลามในพื้นที่ที่ตนควบคุม แต่ในลักษณะที่เข้มงวดน้อยกว่ากลุ่มญิฮาดมาก

กลุ่มนี้ยังมีปฏิสัมพันธ์อย่างเปิดเผยกับชาวคริสต์และคนอื่น ๆ ที่ไม่ใช่มุสลิม ซึ่งทำให้กลุ่มญิฮาดวิจารณ์ว่าเป็นพวกสายกลางเกินไป

อย่างไรก็ตาม กลุ่มสิทธิมนุษยชนได้กล่าวหาว่า HTS ปราบปรามการประท้วงของประชาชนและละเมิดสิทธิมนุษยชน ซึ่งอัล-จาวลานีได้ปฏิเสธข้อกล่าวหาเหล่านี้

HTS ถูกจัดให้เป็นองค์กรก่อการร้ายโดยรัฐบาลหลายประเทศในโลกตะวันตกและตะวันออกกลาง รวมถึงโดยคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ

เนื่องจากความเชื่อมโยงในอดีตของอัล-จาวลานีกับอัลกออิดะห์ รัฐบาลสหรัฐฯ จึงตั้งรางวัล 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เป็นค่าหัวสำหรับข้อมูลที่นำไปสู่การจับกุมตัวเขา

https://www.bbc.com/thai/articles/c785xm3z5l4o