ภาพ “ยูเดีย” หรือกรุงศรีอยุธยา วาดโดยโยฮันเนส วิงโบนส์ (Johannes Vingboons) ต้นสมัยสมเด็จพระนารายณ์
ทุกสิบกว่าปีฆ่ากันหนึ่งครั้ง การผลัดแผ่นดินสมัยพระเจ้าทรงธรรม-ขุนหลวงบรมโกศ
21 กันยายน พ.ศ.2565
ศิลปวัฒนธรรม
เนื้อบางส่วนจากบทพระราชนิพนธ์ “พระกระแสพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง สอบเรื่องราวตำราพระเมรุกรมหลวงโยธาเทพกับพระราชพงษาวดาร ทรงพระราชนิพนธ์ เมื่อเดือนพฤศจิกายน ร.ศ. 121” ในหนังสือเรื่อง สมเด็จพระบรมศพ คือ จดหมายเหตุงานพระเมรุครั้งเก่า กับพระราชวิจารณ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์พระราชทานในงานพระราชเพลิงศพ หม่อมเจ้าสุธาสิโนทัย เทวกุล ท.จ.ว. ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 28 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2509) รับสั่งถึงสถานการณ์ผลัดแผ่นสมัยกรุงศรีอยุธยา ไว้ดังนี้
“………………………..
แผ่นดินพระเจ้าทรงธรรม ฆ่าขุนนางเก่าครั้งแผ่นดินเจ้าฟ้าศรีเสาวภาคย์
แผ่นดินพระเจ้าปราสาททอง ฆ่าขุนนางพวกพระเชษฐา แต่เห็นจะน้อย
แผ่นดินพระนารายน์ ฆ่าขุนนางที่เป็นพวกเจ้าฟ้าไชยแลพระศรีสุธรรมราชา เห็นจะเกือบหมด เปลี่ยนใหม่ทั้งสำรับ
แผ่นดินพระเพทราชา ฆ่าขุนนางแผ่นดินพระนารายน์ หย่อยมาจนถึงไปตีนครราชสีมา เห็นจะเรียกว่าเกือบหมดได้
แผ่นดินขุนหลวงเสือ เห็นจะฆ่ามาก เพราะคนนิยมเจ้าพระขวัญ ฤาพวกเจ้าพระพิไชยสุรินทร จะเป็นขุนนางอยู่ไม่ได้
แผ่นดินขุนหลวงท้ายสระเคราะห์ดีไม่ต้องฆ่าใคร แต่ขุนนางแผ่นดินขุนหลวงเสือเห็นจะมีน้อย เพราะอยู่ในราชสมบัติน้อยตั้งไม่ทันเต็มที่
แผ่นดินขุนหลวงบรมโกษฐ ชาววังหลวงเห็นจะตายเกือบหมด แต่สมุหนายกยังถอดลงเป็นพระยาราชนายก ซึ่งนับว่าเปนคนออกหน้าค่าชื่ออยู่คนเดียว เพราะฉนั้น ขุนนางตามในจดหมายตำรานี้จึงได้ร่องแร่ง เพราะแรกเสวยราชย์หาคนตั้งไม่ทัน ฤาตั้งผู้ใดขึ้นก็ไม่รู้ตำราเก่าเลยทั้งสิ้น
คิดดูในระหว่าง 90 ปี ฆ่าเททิ้งกันเสียถึง 7 ครั้ง เกือบเปน 13 ปี ฆ่ากันครั้งหนึ่ง ฤๅถ้ารอดตายก็กลายเปนไพร่หลวงแลตะพุ่นหญ้าช้าง ถ้าจะนับพวกที่ไม่ตาย ก็ต้องว่าผู้ดีกลายเปนไพร่ๆ กลายเปนผู้ดีถึง 7 ครั้ง ใน 90 ปี นั้น ฯ”
.....
Lamongkol Passakorn
8h
·
การปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ หรือ ศักดินาโบราณ การเปลี่ยนอำนาจก็ต้องป่าเถื่อนแหละ ไม่ต่างกับในหนังฮ่องเต้จีน
