In Focus 📍 งบประมาณรายจ่ายบุคลากรของกระทรวงกลาโหม ทำไมต้องเพิ่มขึ้นทุกปี ? การลดกำลังพลคือทิศทางหลักของกองทัพทั่วโลก การลดจำนวนทหารเกณฑ์คือหนึ่งในทางออก !

Think Forward Center - ศูนย์นโยบายเพื่ออนาคต
June 1 at 8:18 AM ·

[ การลดการเกณฑ์ทหาร: หนทางในการลดงบประมาณรายจ่ายบุคลากรกระทรวงกลาโหม ]

โดย เดชรัต สุขกำเนิด

--------------------

In Focus
งบประมาณรายจ่ายบุคลากรของกระทรวงกลาโหมที่เพิ่มขึ้นจาก 103,293.6 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2564 ขึ้นเป็น 105,034 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2565 หรือเพิ่ทขึ้น 1.7% ในขณะที่งบประมาณรายจ่ายบุคลากรของกระทรวงสาธารณสุขและกระทรวงศึกษาธิการ ลดลง 1.3% และ 6% จากปีก่อน

งบรายจ่ายบุคลากรของกองทัพกำลังเป็นภาระงบประมาณมากขึ้นเรื่อยๆ โดยงบรายจ่ายบุคลากรของกองทัพมีสัดส่วนเพิ่มขึ้นจาก 45.4% ของงบประมาณกลาโหม ในปี 2563 มาเป็น 51.7% ในปีงบประมาณ 2565

กองทัพไทยของเรามีอัตรากำลังพลต่อกำลังแรงงานเพิ่มขึ้น จาก 0.95% ของกำลังแรงงาน ในปี 2533 มาเป็น 1.17% ของกำลังแรงงาน ในปี 2561 (หรือเพิ่มขึ้น 23% โดยเปรียบเทียบ) ในขณะที่ภาพรวมของทั้งโลกมีอัตรากำลังพลต่อแรงงานลดลงจาก 1.11% มาเป็น 0.81% ของกำลังแรงงาน ในช่วงเวลาเดียวกัน (หรือลดลง 27% โดยเปรียบเทียบ)

แต่ละปีประเทศไทยมีการเกณฑ์ทหารปีละประมาณ 100,000 คน และมีทหารกองประจำการ (หรือทหารเกณฑ์) ทั้งหมดในปี 2563 ประมาณ 134,618 คน ซึ่งจะใช้งบประมาณประมาณ 16,000 ล้านบาท/ปี

การลดจำนวนทหารเกณฑ์จึงเป็นหนทางสำคัญในการลดงบบุคลากรของกองทัพลง โดยควรตั้งเป้าหมายเบื้องต้นอย่างน้อยลดงบประมาณทหารเกณฑ์ลงครึ่งหนึ่งหรือ 8,000 ล้านบาท หรือลดจำนวนทหารกองประจำการลง 65,000 คน

ในสถานการณ์โควิด-19 งบประมาณดังกล่าวสามารถนำไปใช้ในการจ้างงานผู้คนจำนวนเท่ากัน แต่ขยายเป็นการจ้างงานที่เปิดกว้างมากขึ้น ทั้งในแง่ของ (ก) เพศสภาพ (ข) อายุ (ค) สภาพร่างกาย และ (ง) ลักษณะ/สาขาการทำงาน โดยรัฐสามารถกระตุ้นให้เกิดการจ้างงานในสาขาที่มีความต้องการเพิ่มขึ้น และสามารถเข้าสู่การประกอบอาชีพได้ในภายหลัง เช่น การดูแลผู้สูงอายุ การดูแลส่วนบุคคล เป็นต้น

--------------------

[ งบบุคลากรกลาโหมกำลังเป็นภาระงบประมาณมากขึ้นเรื่อยๆ ]

ในขณะที่งบประมาณหลายหมวดและหลายหน่วยงานจะถูกกดให้ลดลง ตามงบประมาณโดยรวมที่ลดลง 5.7% จากปีก่อน แต่หนึ่งในหมวดงบประมาณที่จมไม่ลง และกลับขยายตัวเพิ่มขึ้นคือ งบประมาณรายจ่ายบุคลากรของกระทรวงกลาโหมที่เพิ่มขึ้นจาก 103,293.6 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2564 ขึ้นเป็น 105,034 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2565 หรือเพิ่มขึ้น 1,741 ล้านบาท (เพิ่มขึ้น 1.7% จากปีก่อน)

ถ้าเปรียบเทียบกับงบประมาณรายจ่ายบุคลากรทั้งประเทศ เราจะพบว่า งบประมาณบุคลากรต่องบประมาณบุคลากรทั้งประเทศกำลังเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 13.2 ในปี 2564 ขึ้นมาเป็นร้อยละ 13.7 ในปี 2565 หรือกล่าวได้ว่า บุคลากรของกระทรวงกลาโหมกำลังกลายเป็นภาระงบประมาณมากขึ้นเรื่อยๆ เมื่อเทียบกับบุคลากรของรัฐทั้งประเทศ

ถ้าเปรียบเทียบกับงบบุคลากรของกระทรวงที่ถูกปรับลด เราจะเห็นว่า กระทรวงสาธารณสุข ได้รับงบรายจ่ายบุคลากรลดลงจาก 116,557.7 ล้านบาท ในปี 2564 เหลือ 115,008.3 ล้านบาท ในงบปี 2565 หรือลดลง 1,549.4 ล้านบาท (หรือลดลงร้อยละ 1.33) และกระทรวงศึกษาธิการ งบรายจ่ายบุคลากรลดลงจาก 225,446.3 ล้านบาท ในปี 2564 เหลือ 211,889.3 ล้านบาทในงบปี 2565 หรือลดลงถึง 13,557 ล้านบาท (หรือลดลงถึงร้อยละ 6)

นับเป็นเรื่องที่น่าแปลกใจว่า ในยุควิกฤตโควิด-19 รัฐบาลพลังประชารัฐกลับเพิ่มความสำคัญของกำลังพลของกองทัพ มากกว่ากำลังคนในภาคสาธารณสุขและการศึกษา

ยิ่งไปกว่านั้น การเพิ่มขึ้นของกำลังพลและงบบุคลากรของกองทัพยังมีผลเสียต่องบประมาณของกระทรวงกลาโหมเองด้วยครับ เพราะหากเทียบกับงบประมาณทั้งหมดของกระทรวงกลาโหมเอง เราจะพบว่า งบรายจ่ายบุคลากรของกองทัพกำลังมีสัดส่วนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 45.4 ของงบประมาณกลาโหม ในปี 2563 มาเป็นร้อยละ 51.7 ในปีงบประมาณ 2565

นั่นแปลว่า งบประมาณของกระทรวงกลาโหมจะถูกแบ่งไปยังเป็นงบรายจ่ายบุคลากรมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งน่าจะสวนทางกับเทคโนโลยีในการป้องกันประเทศ ที่ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่มากขึ้นเรื่อยๆ มากกว่ากำลังพลแบบเดิม หรืออาจจะกล่าวได้ว่า งบประมาณที่จะนำมาลงทุนในกองทัพกลับหมดไปกับค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรของกองทัพมากขึ้นเรื่อยๆ

--------------------

[ การลดกำลังพลคือทิศทางหลักของกองทัพทั่วโลก ]

เพื่อให้เห็นภาพแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงในด้านกำลังพลของทั่วโลก จึงขอนำเสนอข้อมูลจาก Our World in Data เทียบเป็นอัตรากำลังพลของกองทัพต่อประชากร พบว่า กองทัพไทยมีอัตรากำลังพลเพิ่มขึ้นจาก 0.45% ของประชากร ในปี 2528 เป็น 0.66% ของประชากร ในปี 2558 หรือเพิ่มขึ้น 45% โดยเปรียบเทียบ

ในขณะที่ภาพรวมของโลกมีอัตรากำลังพลลดลงจาก 0.46% ของประชากรในปี 2528 (มากกว่าไทยในปีนั้นเล็กน้อย) มาเป็น 0.37% ของประชากร ในปี 2558 (น้อยกว่าไทยเกือบครึ่งหนึ่ง) หรือหากเทียบระหว่าง 2 ช่วงเวลา ภาพรวมของกองทัพทั้งโลกต่อประชากรลดลงถึง 19%

หากพิจารณาจากกลุ่มประเทศรายได้ปานกลาง (Middle income countries) อัตรากำลังพลลดลงจาก 0.38% มาเป็น 0.34% ในช่วงเวลาเดียวกัน หรือลดลง 8% ส่วนประเทศกลุ่มรายได้ปานกลางค่อนข้างสูง (Upper middle income countries) อัตรากำลังพลลดลงจาก 0.44% มาเป็น 0.38% ของประชากรในช่วงเวลาเดียวกัน หรือลดลง 14% โดยเปรียบเทียบ

หรือหากเปรียบเทียบต่อกำลังแรงงานจากข้อมูลของ World Bank พบว่า กองทัพไทยของเรามีอัตรากำลังพลต่อกำลังแรงงานเพิ่มขึ้น จาก 0.95% ของกำลังแรงงาน ในปี 2533 มาเป็น 1.17% ของกำลังแรงงาน ในปี 2561 (หรือเพิ่มขึ้น 23% โดยเปรียบเทียบ) ในขณะที่ภาพรวมของทั้งโลกลดลงจาก 1.11% (มากกว่าไทย) มาเป็น 0.81% (น้อยกว่าไทย) ของกำลังแรงงาน ในช่วงเวลาเดียวกัน (หรือลดลง 27% โดยเปรียบเทียบ)

นอกจากนี้ เมื่อเปรียบเทียบกับค่าเฉลี่ยของประเทศในกลุ่มที่มีรายได้ปานกลาง ที่มีอัตรากำลังพล 0.75% ของกำลังแรงงานในปี 2561 และ กลุ่มประเทศรายได้ปานกลางค่อนข้างสูงที่มีอัตรากำลังพล 0.70% ของกำลังแรงงานในปีเดียวกัน) แล้วพบว่า ประเทศไทยมีอัตรากำลังพลต่อกำลังแรงงานสูงกว่าค่าเฉลี่ยของทั้งสองกลุ่มประเทศ (ที่ไทยเป็นสมาชิกอยู่) ถึง 56% และ 67% ตามลำดับ

--------------------

[ การลดจำนวนทหารเกณฑ์คือหนึ่งในทางออก ]

แนวทางหนึ่งที่สามารถลดกำลังพลและลดรายจ่ายบุคลากรลงคือ การลดจำนวนทหารเกณฑ์ลง เพราะปัจจุบันประเทศไทยมีการเกณฑ์ทหารปีละประมาณ 100,000 คน (ล่าสุดในปี 2564 มีการเกณฑ์ทหาร 97,558 คน/ปี) ขณะเดียวกัน ข้อมูลทหารกองประจำการ (หรือทหารเกณฑ์) ทั้งหมดในปี 2563 คือ 134,618 คน

ทั้งนี้ พบว่า เมื่อทหารเกณฑ์แต่ละคนเริ่มเข้ารับราชการจะได้รับค่าตอบแทน 9,904 บาทต่อเดือน แบ่งเป็นเงินเดือน 1,630 บาท, เงินเพิ่มค่าครองชีพชั่วคราว (พชค.) คนละ 5,394 บาท และเบี้ยเลี้ยงวันละ 96 บาท (2,880 บาทต่อเดือน) ทั้งนี้ไม่รวมถึง ทหารเกณฑ์ในหน่วยที่ปฏิบัติงานราชการสนามตามแนวชายแดน เช่น ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ จะได้รับเงินเพิ่มเติม ประกอบด้วย เบี้ยเลี้ยงสนามวันละ 104 บาทต่อคน (เดือนละ 3,120 บาท) ค่าเลี้ยงดูวันละ 6 บาทต่อคน ซึ่งเป็นส่วนเพิ่มของเบี้ยเลี้ยง (เดือนละ 180 บาท) เบี้ยเสี่ยงภัยเดือนละ 2,500 บาท

หากนำตัวเลขขั้นต่ำ 9,904 บาท/เดือน มาคูณกับ 134,618 คน งบประมาณที่ต้องใช้สำหรับทหารกองประจำการสูงถึง 16,000 ล้านบาท/ปี

เพราะฉะนั้น การลดจำนวนทหารเกณฑ์จึงเป็นหนทางสำคัญในการลดงบบุคลากรของกองทัพลง โดยควรตั้งเป้าหมายเบื้องต้นอย่างน้อยลดงบประมาณทหารเกณฑ์ลงครึ่งหนึ่งหรือ 8,000 ล้านบาท หรือลดจำนวนทหารกองประจำการลง 65,000 คน

ทั้งนี้ แม้ว่า หากมีการลดจำนวนทหารเกณฑ์หรือทหารกองประจำการลงครึ่งหนึ่งแล้ว อัตรากำลังพลต่อกำลังแรงงานของไทยก็จะเท่ากับประมาณ 1.0% ของกำลังแรงงาน ซึ่งก็ยังคงสูงกว่าค่าเฉลี่ยของโลก (0.8%) อยู่ดี

--------------------

[ ประโยชน์ของการลดจำนวนทหารเกณฑ์ ]

นอกจากการลดจำนวนทหารเกณฑ์จะมีผลดีต่อการลดงบประมาณรายจ่ายบุคลากรของกองทัพลงแล้ว การลดจำนวนทหารเกณฑ์ยังมีผลดีทางเศรษฐกิจอีกด้วย เพราะการเกณฑ์ทหารคือ การนำแรงงานออกจากสาขาการผลิตที่แรงงานผู้นั้นดำเนินการอยู่ (และน่าจะมีผลิตภาพการผลิตสูงกว่า) หรือเป็นการเสียโอกาสของรายได้ โดยผลการศึกษาจากประเทศพัฒนาแล้ว (หรือกลุ่มประเทศ OECD) พบว่า การเกณฑ์ทหารจะส่งผลกระทบทางลบต่อ GDP ได้มากถึง 1% ของ GDP

ขณะเดียวกัน การศึกษาของ Amara (2019) เรื่อง Revisiting the justification for an all-volunteer force ก็พบว่า ทหารที่เป็นทหารโดยสมัครใจจะมีประสิทธิผล มีคุณภาพ มีประสบการณ์สะสม มากกว่าทหารเกณฑ์ ทำให้เมื่อคำนวณต้นทุนโดยรวมแล้ว ไม่ใช่คำนวณเฉพาะเงินเดือน/ค่าตอบแทนบุคลากร การคัดเลือกทหารโดยสมัครใจจะมีต้นทุนที่ต่ำกว่าทหารเกณฑ์เสียอีก

ทั้งนี้ ในระยะสั้น อาจผู้โต้แย้งว่า งบประมาณ 8,000 ล้านบาท สำหรับทหารเกณฑ์ประมาณ 65,000 คนคือ การจ้างงานสำหรับประเทศที่มีอัตราการว่างงานสูงในช่วงสถานการณ์โควิด-19 Think Forward Center ขอเสนอให้รัฐบาลนำงบประมาณดังกล่าว ไปใช้ในการจ้างงานผู้คนจำนวนเท่ากัน (คือ 65,000 คน) โดยเป็นการจ้างงานที่เปิดกว้างมากขึ้น ทั้งในแง่ของ (ก) เพศสภาพ (ข) อายุ (ค) สภาพร่างกาย และ (ง) ลักษณะ/สาขาการทำงาน โดยอาจทำให้เกิดการจ้างงานในสาขาที่มีความต้องการเพิ่มขึ้น และสามารถเข้าสู่การประกอบอาชีพได้ในภายหลัง เช่น การดูแลผู้สูงอายุ การดูแลส่วนบุคคล เป็นต้น

อย่างไรก็ดี ในระยะยาว Think Forward Center เห็นว่า การลดงบประมาณสำหรับทหารเกณฑ์ซึ่งจะนำไปสู่การยกเลิกการเกณฑ์ทหารในอนาคต จะเป็นแนวทางระยะยาวที่ช่วยลดงบประมาณรายจ่ายบุคลากรของกองทัพ และลดอัตรากำลังพลของกองทัพต่อกำลังแรงงานลงได้ ทั้งยังจะช่วยให้กองทัพหันไปเน้นการสร้าง/พัฒนากำลังพลที่มาจากความสมัครใจ

ข้อพิสูจน์จากหลายประเทศพบว่า ทหารที่เข้ามาทำงานโดยสมัครใจจะอยู่ในกองทัพยาวนานขึ้น และมีคุณภาพประสิทธิผลในการทำงานตามภารกิจได้มากขึ้น อันเป็นผลให้ต้นทุนโดยรวมของกองทัพลดลง แม้ว่าจะต้องจ่ายค่าตอบแทนที่สูงกว่าทหารเกณฑ์ก็ตาม

...
ยกเลิกเถอะระบบส้นตีน

ความเห็นมิตรท่านหนึ่ง

https://www.facebook.com/ThinkForwardCenter/photos/a.113410647554005/126161222945614/