ข่าว "กองทัพได้คะแนนคุณธรรมและความโปร่งใส ITA ประจำปี 2565 ผ่านทุกหน่วยงานเต็ม 100%" คนไทยนับล้านพร้อมใจกัน "หัวเราะหึๆ" เค้าประเมินกันอย่างไร ?

Sarinee Achavanuntakul - สฤณี อาชวานันทกุล
21h ·

ข่าว "กองทัพได้คะแนนคุณธรรมและความโปร่งใส ITA ประจำปี 2565 ผ่านทุกหน่วยงานเต็ม 100%" เมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา (ตัวอย่าง https://www.bangkokbiznews.com/politics/1018382) และได้คะแนนมาเป็นอันดับ 1 ทำให้คนไทยนับล้านพร้อมใจกัน "หัวเราะ" (ดูจาก feedback ในเพจข่าวต่างๆ) เจ้าของเพจนอกจากจะหัวเราะดังๆ ร่วมกับคนอื่นแล้ว ในฐานะที่ทำงานเกี่ยวกับตัวชี้วัด ผลลัพธ์ทางสังคม ฯลฯ ก็มองว่า ผลการประเมินแบบนี้ไม่ได้บอกเราว่า "กองทัพโปร่งใส 100%" เท่ากับบอกว่า เกณฑ์การประเมิน ITA นี่ "ขาดความน่าเชื่อถือ" อย่างรุนแรงนะคะ ผู้จัดทำหลักคือ ป.ป.ช. ป.ป.ท. และ สคร. ควรทบทวน
ทำไมถึงคิดแบบนี้ จะพยายามอธิบายให้ชัดเจนในคอลัมน์ตอนต่อไป ภายใน 2 สัปดาห์ข้างหน้าค่ะ แต่ระหว่างนี้สำหรับท่านที่สนใจ ชวนเข้าไปอ่านคู่มือ "การประเมินคุณธรรมและความโปร่งใสในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ (Integrity and Transparency Assessment: ITA)" ได้ค่ะ -- https://itas.nacc.go.th/file/download/244251?fs=e&s=cl
ผลคะแนน ITA มาจาก 3 ส่วน (ดูรูปประกอบ) คือ 1) เก็บข้อมูลจากบุคลากรในหน่วยงานเอง 2) เก็บข้อมูลจากผู้มารับบริการหรือติดต่อ และ 3) การเปิดเผยข้อมูลบนเว็บไซต์หน่วยงาน ประเมินโดยที่ปรึกษา (บุคคลภายนอก)
อยากชวนคิดเล่นๆ ก่อนว่า การเก็บข้อมูลของหน่วยงานรัฐที่มีลักษณะ อำนาจนิยม + ระบอบอุปถัมภ์เข้มข้น (เช่น ผู้ให้เบาะแสคอร์รัปชันถูกกลั่นแกล้ง ไม่ได้รับการคุ้มครอง ทำให้คนในและนอกองค์กรกลัวที่จะให้ข้อมูลตามความเป็นจริง) จะให้ผลเป็นอย่างไร เพราะคะแนน ITA ของหน่วยงานอาจสะท้อนความเข้มข้นของอำนาจนิยม + ระบอบอุปถัมภ์ ในองค์กรก็เป็นได้ (และในทางกลับกัน บางองค์กรที่ได้คะแนน ITA ต่ำ อาจมีระดับความโปร่งใส+ทุจริตน้อยกว่า เพียงแต่คนกล้าบอกความจริงมากกว่าเพราะอำนาจนิยม + ระบอบอุุปถัมภ์ในองค์กรน้อยกว่า)
ป.ล. ผลการประเมิน ITA แต่ละปีนี่ แนวโน้มดูสวนทางกับดัชนีรับรู้การทุจริต (Corruption Perception Index: CPI ขององค์กรความโปร่งใสโลก) ที่อันดับของไทยตกต่ำลงเรื่อยๆ นะคะ :>
ป.ป.ล. ผู้จัดทำเกณฑ์ ITA บอกว่า คะแนนน้อยกว่า 85% ถือว่า "ตก" (สอบไม่ผ่าน) (ตามเป้ายุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ด้านการทจริตคอร์รัปชัน) -- เกณฑ์คะแนน "ตก" ที่สูงขนาดนี้ บ่งชี้ความ "ง่าย" ของการได้คะแนนสูงๆ ได้เป็นอย่างดี (ถ้านี่เป็นคะแนนในชั้นเรียน ครูผู้สอนคงถูกผู้บริหารเรียกไปถามแล้วว่า ออกข้อสอบยังไงให้เด็กเกิน 70% ได้คะแนนสูงกว่า 85%)