วันจันทร์, มิถุนายน 24, 2567

“มรดกคณะราษฎรที่หายไป” ปริศนาและไร้ร่องรอย ทั้งค่ายทหาร บ้าน โรงละคร อนุสาวรีย์ แม้กระทั่งหมุดเหล็กฝังผิวคอนกรีต

โอกาส ๒๔ มิถุนา วันมหาสวัสดิ์ Prachatai.com จัดทำรายการ “มรดกคณะราษฎรที่หายไป” ออกเผยแพร่ เนื่องจากมี อนุสรณ์สถาน อนุสาวรีย์ และวัสดุที่เกี่ยวพันกับคณะราษฎร และการปฏิวัติ ๒๔๗๕ อันตรธานหายสาบสูญไปมากมาย

หลายอย่างหายไปโดยไร้ร่องรอย ไม่สามารถค้นหาเบาะแสได้ เนื่องจากถูกปกปิดและอำพราง เพื่อไม่ให้ประชาชนรำลึกถึงหรือได้รู้จัก แม้แต่ค่ายทหารสองค่ายก็ถูกเปลี่ยนชื่อ เอาชื่อดั้งเดิมที่เป็นชื่อบุคคลสำคัญของคณะราษฎรออกไป

#ค่ายพหลโยธิน และ #ค่ายพิบูลสงคราม ซึ่งตั้งอยู่ในจังหวัดลพบุรี ที่มาจากชื่อของพลเอก พจน์ พหลโยธิน และ จอมพล แปลก พิบูลสงคราม ได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น ค่ายภูมิพลและ ค่ายสิริกิติ์เมื่อ ๒๔ มีนา ๒๕๖๓ โดยราชกิจจานุเบกษา

เช่นกันกับอนุสาวรีย์พระยาพหลฯ ซึ่งเคยประดิษฐานอยู่ในศูนย์การทหารปืนใหญ่ (ค่ายพหลโยธิน) กับอนุสารีย์จอมพล ป. ซึ่งเคยตั้งอยู่ภายในสถาบันวิชาการป้องกันประทศมาช้านาน ถูกถอนย้ายออกไปพร้อมกัน เมื่อ ๒๖ มกรา ๖๓ โดยไม่ทราบเลยว่าถูกนำไปเก็บไว้ที่ใด

#บ้านจอมพล ป.ในจังหวัดเชียงราย ซึ่งทำเป็นพิพิธภัณฑ์มานมนานกาเล จู่ๆ ในปัจจุบันถูกเปลี่ยนชื่อป้ายหน้าบ้านหลังนี้ไปอย่างไม่มีปี่มีขลุ่ยว่าเป็น ศูนย์การเรียนรู้เชิงประวัติศาสตร์และประหลาดที่สุดก็คือการหายไปของ หมุดคณะราษฎร

หมุดเหล็กหล่อดังกล่าว ซึ่งคณะราษฎรฝังไว้บนบริเวณลานพระรูปทรงม้าฯ เพื่อบอกตำแหน่งที่พระยาพหลฯ ยืนอ่านประกาศคณะราษฎร ฉบับที่ ๑ เมื่อ ๒๔๗๕ ได้ถูกรื้อถอนออกไปในยามดึกคืนใดคืนหนึ่ง ระหว่าง ๑ ถึง ๘ เมษา ๒๕๖๐

เป็นปริศนาอย่างยิ่งเมื่อมีการนำหมุดเหล็กขนาดเดียวกัน แต่เปลี่ยนข้อความบนหมุดเป็น ไพร่ฟ้าหน้าใส มาแทนที่ จนกระทั่งบัดนี้ยังไม่มีการเปิดเผยว่าเป็นการกระทำของใคร หรือใครสั่งหน่วยงานใดมาขุดเปลี่ยน

ยังมีอนุสาวสรีย์อีกสองแห่งอันเกี่ยวเนื่องโดยตรงกับการอภิวัฒน์สยาม ๒๔๗๕ ได้แก่ #อนุสาวรีย์รัฐธรรมนูญจังหวัดบุรีรัมย์ เดิมตั้งอยู่ในวงเวียนหน้าทางเข้าศาลากลางจังหวัดเดิม เดือนพฤศจิกาปี ๒๕๕๗ ถูกย้ายไปอยู่หน้าศาลกกลางหลังเก่า

ต่อมาถูกรื้อถอนออกไปอีกครั้งเมื่อ “มีการสร้างพระเมรุจำลอง ในช่วงงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพรัชกาลที่ ๙” เสร็จงานไม่มีการนำกลับมาตั้งหรือสร้างใหม่ แต่ตัวพานรัฐธรรมนูญถูกนำไปเก็บไว้ที่กองช่างของเทศบาล

สำหรับอนุสาวรีย์พิทักษ์รัฐธรรมนูญ ซึ่งคณะราษฎรสร้างขึ้นฉลองชัยชนะการปราบกบฏบวรเดช ตรงวงเวียนหลักสี่ บางเขน จู่ๆ ก็หายไปไร้ร่องรอย จนมาทราบภายหลังว่ามีการรื้อถอนเมื่อตอนดึกคืนวันที่ ๒๘ ธันวา ๒๕๖๑ มีภาพยืนยัน

แต่ก็ไม่มีเบาะแสว่าใครทำ ใครสั่ง มีแต่หลักฐานภาพปั้นจั่นประทับตรา ช.การช่าง ซึ่งแน่นอนว่าคงต้องเป็น ขาใหญ่ พอ จึงสั่งดำนินการเรื่องมโหฬารขนาดนี้ได้ ส่วนสถานที่เดียวซึ่งรู้ที่มาที่ไปแน่นอนก็คือ โรงหนัง #ศาลาเฉลิมไทย

คณะราษฎรจัดสร้างตั้งใจจะไว้ใช้เป็นโรงละครแห่งชาติ ตามประสงค์ของจอมพล ป.พิบูลสงคราม เปิดตัวทางการเมื่อ ๑๐ กุมภา ๒๔๘๓ ภายหลังเปิดเป็นโรงภาพยนตร์สาธารณะ มาถูกรื้อถอนเอาเมื่อปี ๒๕๓๒ โดยรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ

เหตุผลครั้งนั้นว่า เพื่อเปิดภาพทัศน์ให้เห็น โลหะปราสาท วัดราชนัดดาราม ซึ่งตอนนั้นบูรณะเสร็จใหม่ๆ ให้มองเห็นความงามได้จากถนนราชดำเนิน

(https://prachatai.com/journal/2020/03/86941)