คุณโทมัส : อ่านเกมโลก
December 17
·
ผมเชื่อว่าตลอดสัปดาห์ที่ผ่านมา พวกเราทุกคนเห็นภาพเดียวกัน และรู้สึกเหมือนกัน... "ความอาย" ภาพโปสเตอร์ประชาสัมพันธ์งานระดับชาติที่ใช้ AI เจนเนอเรตออกมาแบบบิดเบี้ยว นิ้วงอก แขนเกิน ไร้จิตวิญญาณศิลปะ ภาพชุด Gift Set ต้อนรับนักกีฬาต่างชาติที่ดูเหมือนถุงยังชีพแจกผู้ประสบภัยน้ำท่วมมากกว่าของที่ระลึกจากดินแดนแห่งวัฒนธรรม หรือสภาพสนามและที่พักที่ดูเหมือนการเอาสีไปทาทับรอยร้าวของตึกร้าง
คำถามที่ดังก้องในหัวคนไทยคือ "ทำไม?" เราคือประเทศไทยที่มีห้างหรูติดอันดับโลก มีครีเอทีฟมือรางวัลระดับนานาชาติ และมีงบประมาณมหาศาลในการจัดงาน แต่ทำไมผลลัพธ์ที่ออกมาถึงดู "จน" และ "ไร้รสนิยม" ขนาดนี้?
หลายคนด่าคนทำงานหน้างาน ด่ากราฟิกดีไซเนอร์ ด่าคนจัดซื้อ แต่ช้าก่อน... หยุดด่าปลายน้ำ แล้วลองเดินย้อนขึ้นไปดูที่ "ต้นน้ำ" ของเงินก้อนนี้ แล้วคุณจะเข้าใจสัจธรรมที่น่าสะอิดสะเอียน
สมมติว่ารัฐอนุมัติงบ 100 ล้านบาท สำหรับโปรเจกต์หนึ่งในซีเกมส์ ในโลกอุดมคติ เงิน 100 ล้านควรจะลงไปถึงเนื้องานคุณภาพระดับ 100 ล้าน แต่ใน "ระบบอุปถัมภ์แบบไทยๆ" เงินก้อนนี้ต้องเดินทางผ่าน "ท่อ" ที่เต็มไปด้วยรูรั่ว
ทันทีที่งบอนุมัติ มันไม่ได้วิ่งตรงไปหาคนทำงาน แต่มันวิ่งเข้าสู่กระบวนการที่เรียกว่า "ค่าบริหารจัดการ" และ "ที่ปรึกษา" เงินก้อนแรกถูกเฉือนออกไปให้คณะกรรมการและผู้มีบารมีที่นั่งหัวโต๊ะ เพียงแค่เซ็นเอกสารไม่กี่แผ่น จาก 100 ล้าน อาจเหลือ 80 ล้าน ตั้งแต่ยังไม่ทันเริ่มหาคนรับงาน
ต่อมาคือขั้นตอนการประมูล หรือการจัดซื้อจัดจ้าง บริษัทออแกไนซ์ หรือซัพพลายเออร์ที่มีฝีมือจริงๆ มักจะไม่ได้งาน ถ้าไม่รู้ "ทางหนีทีไล่" งานมักจะตกไปอยู่ในมือของ "ผู้รับเหมาขาประจำ" ที่รู้ธรรมเนียมปฏิบัติว่าต้องจ่าย "ค่าผ่านทาง" เท่าไหร่ ภาษาวงการเขาเรียกว่า "เงินทอน" หรือ "ค่าตั๋ว" ซึ่งเรตติ้งในตลาดมืดตอนนี้โหดร้ายมาก บางที่หักกัน 30-40% นั่นหมายความว่า จากเงินที่เหลือ 80 ล้าน โดนหักไปอีกเกือบครึ่ง เหลือถึงมือบริษัทผู้รับงานจริงแค่ 40-50 ล้านบาท
แต่หายนะยังไม่จบแค่นั้น บริษัทที่ได้งานไป ส่วนใหญ่มักเป็นแค่ "นายหน้า" ที่ไม่มีปัญญาทำเองทั้งหมด พวกเขาก็จะ "Sub-contract" หรือจ้างช่วงต่อไปยังบริษัทลูก บริษัทหลาน เพื่อกินหัวคิวอีกทอด เงินที่เหลือ 40 ล้าน ถูกส่งต่อให้คนทำงานจริงที่ปลายแถว อาจจะเหลือแค่ 20 ล้านบาท
เมื่อคนทำงานหน้างาน ไม่ว่าจะเป็นออแกไนซ์ระดับเทพ หรือดีไซเนอร์ระดับโลก ได้รับโจทย์ให้จัดงานสเกล 100 ล้าน... แต่ในมือมีเงินให้ใช้จริงแค่ 20 ล้าน พวกเขาจะทำยังไง?
คำตอบคือ... "ลดสเปก" (Cost Reduction) จ้างศิลปินวาดรูปเหรอ? แพงไป... งั้นใช้ AI เจนเอาก็แล้วกัน ฟรีด้วย สั่งผ้าเช็ดตัวเกรดโรงแรมเหรอ? เกินงบ... งั้นไปเหมาโหลจากตลาดนัดมาสกรีนลายเอาก็พอ จ้างช่างไฟ ช่างเสียง full team เหรอ? ไม่ไหว... งั้นลดจำนวนคน ลดอุปกรณ์ เอาแค่พอให้มีแสงมีเสียง
นี่คือเหตุผลที่ว่าทำไมมืออาชีพถึงกลายเป็นมือสมัครเล่นเมื่อต้องรับงานภาครัฐ ไม่ใช่เพราะเขาเก่งไม่พอ แต่เพราะเขาถูกมัดมือชกให้ทำ "ต้มยำกุ้ง" หม้อใหญ่ โดยที่มีวัตถุดิบแค่ "วิญญาณกุ้ง" กับ "มะนาวขวด"
บทสรุปของเรื่องนี้จึงไม่ใช่ความไร้ฝีมือของคนไทย แต่มันคือ "อาชญากรรมทางงบประมาณ" ที่ปล้นเกียรติยศของชาติไประหว่างทาง ทุกความทุเรศที่คุณเห็นบนหน้าสื่อ คือหลักฐานของเงินที่หายไป และตราบใดที่เรายังปล่อยให้ระบบ "ท่อรั่ว" นี้ทำงานต่อไป เราก็จะได้เป็นเจ้าภาพซีเกมส์ ที่คนจัดรวยเงียบๆ... แต่คนทั้งประเทศต้องก้มหน้าด้วยความอับอาย
https://www.facebook.com/photo?fbid=884931744089413&set=a.267363155846278
