สถาบันปรีดี พนมยงค์ Pridi Banomyong Institute
April 13, 2022
#วันนี้ในอดีต
14 เมษายน 2560
“หมุดก่อเกิดรัฐธรรมนูญ” หรือ "หมุดคณะราษฎร" ถูกทำให้สูญหาย
.
-บางส่วนจากสุนทรพจน์ของพระยาพหลพลพยุหาเสนา-
"...เพื่อเป็นเครื่องป้องกันการหลงลืมและเปนอนุสสรณ์สืบต่อไปภายภาคหน้า ข้าพเจ้าได้ปรารภกับรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ในการที่จะจัดให้มีหมุดที่ระลึกนี้ ฉะนั้น ท่านรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยจึ่งได้จัดทำขึ้น หมุดก่อกำเนิดรัฐธรรมนูญนี้ทำด้วยโลหะสัมฤทธิ์ และจะได้ประดิษฐานไว้ ณ จุดที่ข้าพเจ้าผู้ได้รับแต่งตั้งแลมอบหมายจากพวกพี่น้องผู้ร่วมก่อการณ์ทั้งหลายให้เปนผู้นำ และได้ยืนกล่าวประกาศอิสสระเสรีเพื่อปลุกใจเพื่อนร่วมตายทั้งหลาย และได้สั่งการเด็ดขาดในการที่จะดำเนินการต่อไปโดยวางกำหนดโทษอย่างหนักไว้ ถ้าผู้ใดขัดขืนคำสั่งหรือละเมิดวินัยในการกระทำหน้าที่ซึ่งเกี่ยวแก่การเปลี่ยนแปลงการปกครองนั้น...
.
...ฉะนั้น หมุดที่จะวางลง ณ ที่นี้ จึ่งเรียกว่า “หมุดก่อเกิดรัฐธรรมนูญ” ในมงคลสมัยซึ่งเปนปีที่ ๕ แห่งการพระราชทานธรรมนูญฉะบับถาวรนี้ นับว่าเป็นมงคลฤกษ์ ข้าพเจ้าขอถือโอกาสวางหมุดก่อเกิดธรรมนูญ ณ ที่นี้ ขอให้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม จงสถิตย์เสถียรอยู่คู่กับประเทศชาติ ชั่วกัลปาวสาน เทอญ.” จากนั้น พระยาพหลพลพยุหเสนาก็นำหมุดลงฝัง ณ ลานพระบรมรูปทรงม้า ที่อันเป็นชัยภูมิแห่งวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 นั้น
.
วันที่ 14 เมษายน 2560 มีรายงานว่า "หมุดคณะราษฎร" ถูกรื้อถอนไปจากตำแหน่งที่ตั้ง และถูกแทนที่ด้วย “หมุดหน้าใส” ที่มีข้อความว่า “ขอให้ประเทศสยามจงเจริญยั่งยืนตลอดไป ประชาชนสุขสันต์หน้าใส เพื่อเป็นพลังของแผ่นดิน ความนับถือรักใคร่ในพระรัตนตรัยก็ดี ในรัฐของตนก็ดี ในวงศ์ตระกูลของตนก็ดี มีจิตซื่อตรงในพระราชาของตนก็ดี ย่อมเป็นเครื่องทำให้รัฐของตนเจริญยิ่ง” ต่อมาภายหลังมีการร้องเรียนและตั้งคำถามจากประชาชนไปยังหน่วยงานต่างๆ ถึงข้อสงสัยต่างๆ แต่กลับไม่มีผู้ใดได้รับคำตอบอย่างชัดเจนว่า "ใครเป็นผู้รื้อถอนหมุดออกไป?" และ "ใคร...เป็นผู้ที่นำหมุดหน้าใสเข้ามาแทนที่"
.
"การถูกทำให้สูญหายของ "หมุดก่อเกิดรัฐธรรมนูญ" หรือ "หมุดคณะราษฎร" ผู้ที่ตั้งใจก็คงทำได้แค่นำไปเก็บ นำไปซ่อน นำไปทำลาย แต่สิ่งที่ไม่มีใครสามารถขุดไปทิ้งหรือทำให้สาบสูญไปได้ นั่นก็คืออุดมการณ์อันแน่วแน่ที่อยู่ในตัวตน และ ประชาธิปไตยที่ฝังรากลึกอยู่ภายในหัวใจของเหล่าปวงชนชาวไทยที่ต้องการเห็นประชาธิปไตยสมบูรณ์ ก่อให้เกิดรัฐธรรมนูญที่สมบูรณ์เพื่อความเจริญก้าวหน้าของชาติบ้านเมือง และท้ายที่สุด “คณะราษฎร” และ “หมุดคณะราษฎร” ก็จะไม่มีวันเลือนหายไปจากความทรงจำ"
.
บทความที่เกี่ยวข้อง :
- กาลครั้งหนึ่ง “หมุดคณะราษฎร” ที่สาบสูญ โดย ณภัทร ปัญกาญจน์
https://pridi.or.th/th/content/2021/04/669
.....
