คุณเคยสังเกตุไหม ? เมื่อมองภาพรวมในระยะเวลาหกสิบกว่าปีที่ผ่านมา ไม่มีคำว่า 'เสรีภาพ' ในคำขวัญวันเด็ก แต่จะมี 'ประชาธิปไตย' อยู่แต่น้อยมาก และในคำขวัญ คำที่ถูกนำมามากที่สุดคือคำว่า 'ชาติ' ซึ่งเป็นการสะท้อนความคิดและอุดมการณ์ของผู้นำประเทศในแต่ละยุค เมื่อฟังคำขวัญแล้ว ดูเหมือนเป็น 'คำสั่ง'

สำนักพิมพ์สมมติ
5 hours ago
·
รู้หรือไม่? ไม่มีคำว่า 'เสรีภาพ' ในคำขวัญวันเด็ก และในคำขวัญ คำที่ถูกนำมามากที่สุดคือคำว่า 'ชาติ'

หากนับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2499 ที่คำขวัญวันเด็กมีขึ้นครั้งแรกโดย จอมพล ป.พิบูลสงคราม ก็เกือบ 70 ปีแล้วที่ทุกๆ ปี นายกรัฐมนตรีอันเป็นผู้นำของประเทศจะส่งมอบ 'คำขวัญวันเด็ก' ออกสู่สาธารณะ เนื่องใน 'วันเด็กแห่งชาติ' ที่เหมือนเป็นธรรมเนียมที่ปฏิบัติกันมา

ซึ่งในปีนี้ พ.ศ. 2568 แพทองธาร ชินวัตร ได้มอบคำขวัญวันเด็กที่ว่า "ทุกโอกาสคือการเรียนรู้ พร้อมปรับตัวสู่อนาคตที่เลือกเอง"

เมื่อมองภาพรวมในระยะเวลาหกสิบกว่าปีที่ผ่านมา ประเทศไทยมีคำขวัญวันเด็กไปแล้วกว่าห้าสิบคำขวัญ (บางปีใช้ซ้ำของปีก่อนหน้า บางปีไม่ได้จัดงาน) จากทั้งนายกรัฐมนตรีที่มาจากการเลือกตั้ง นายกฯ ที่มาจากการยึดอำนาจ นายกฯ ที่มาจากการแต่งตั้ง นายกฯ ทหาร นายกฯ พลเรือน ฯลฯ

แต่ไม่ว่านายกฯ จะมาจากฟากฝั่งไหน สิ่งที่เราพอจะเห็นได้ในคำขวัญวันเด็กล้วนเป็นการสะท้อนความคิดและอุดมการณ์ของผู้นำประเทศในแต่ละยุค รวมถึงบริบททางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม โดยทั้งหมดทั้งมวลเราพอรู้สึกได้ว่าล้วนเป็น 'คำสั่ง' โดยเฉพาะคำขวัญวันเด็กในยุคของ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ เช่น

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2502
ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่รักความก้าวหน้า

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2503
ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่รักความสะอาด

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2504
ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่อยู่ในระเบียบวินัย

ยิ่งไปกว่านั้น หากนำคำขวัญวันเด็กทั้งหมดมาวางเรียงและอ่านเทียบกันแล้วจะเห็นได้ทันทีว่า คำขวัญเหล่านี้คือการใช้คำซ้ำไปซ้ำมาเพื่ออสร้างความเป็นเด็กดีในอุดมคติของรัฐ โดยที่มีคำจำพวก 'เด็ก' 'รู้' 'วินัย' 'ไทย' 'ดี' 'ชาติ' 'คุณธรรม' 'เรียน' 'ขยัน' 'สามัคคี' ฯลฯ เป็นคำที่ถูกใช้บ่อยที่สุด ยกตัวอย่างเช่น

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2508 โดย จอมพล ถนอม กิตติขจร
| เด็กจะเจริญต้องรักเรียนเพียรทำดี |

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2516 โดย จอมพล ถนอม กิตติขจร
| เด็กดีเป็นศรีแก่ชาติ เด็กฉลาดชาติเจริญ |

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2519 โดย หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
| เด็กที่ต้องการเห็นอนาคตของชาติรุ่งเรือง จะต้องทำตัวให้ดีมีวินัยเสียแต่บัดนี้ |

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2524 โดย พลเอก เปรม ติณสูลานนท์
| เด็กไทยมีวินัย ใจสัตย์ซื่อ รู้ประหยัด เคร่งครัดคุณธรรม |

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2535 โดย อานันท์ ปันยารชุน
| สามัคคี มีวินัย ใฝ่ศึกษา จรรยางาม |

คำขวัญวันเด็กฯ ประจำปี พ.ศ. 2541 และ พ.ศ. 2542 โดย ชวน หลีกภัย
| ขยัน ประหยัด ซื่อสัตย์ มีวินัย |

โดยสรุปในทุกคำขวัญวันเด็กจนถึงปี 2567 สิ่งที่น่าสังเกตก็คือ เรามีคำว่า 'ชาติ' มากเป็นอันดับหนึ่ง รองลงมาคือคำว่า 'วินัย' และ 'คุณธรรม' แต่มี 'ประชาธิปไตย' อยู่น้อยมาก และพอจะสังเกตไปได้อีกว่า ในจำนวนคำขวัญวันเด็กทั้งหมดที่ผ่านมา เราไม่เห็นคำว่า 'เสรีภาพ' อันควรเป็นสำนึกพื้นฐาน ปรากฏอยู่ในคำขวัญวันเด็กเลย!!! นี่ยังไม่นับคำอย่าง สิทธิ หรือ ความเสมอภาค

จึงไม่น่าแปลกใจ หากคำขวัญวันเด็กของไทยมักเป็นคําขวัญด้านจิตสาธารณะ, ด้านระเบียบวินัย, เน้นความประหยัด, ให้มานะอุตสาหะ, ดำรงอยู่ในความสามัคคี, มีมารยาททางสังคม, มีความซื่อสัตย์, ประพฤติแต่ความดีงาม และยึดมั่นในคุณธรรม!!!

ดูคำขวัญวันเด็กตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ในช่องคอมเมนต์

https://www.facebook.com/photo/?fbid=587209280608646&set=a.159713440024901

.....