หญิงจีนกับชู้รักเอไอ ความเพี้ยนของโลกดิจิทัล "คู่รักที่แสนเพอร์เฟกต์" คนใหม่ อะไรคือเส้นแบ่งของโลกเสมือนจริง

หญิงจีนกับชู้รักเอไอ "มันรู้สึกเหมือนกำลังนอกใจ แต่ฉันต้องการมันจริง ๆ"

จื้อเจี๋ย เชา
บีบีซีแผนกภาษาจีน
13 กุมภาพันธ์ 2025

"คุณกำลังขอฉันแต่งงานหรือ?"

เป็นคำถามที่ค้างคาขณะที่ โย่วอัน (นามสมมุติ) หญิงสาวที่แต่งงานมาเป็นเวลาสามปีแล้ว จ้องไปที่จอของตัวเองอย่างไม่อยากจะเชื่อ ว่าแฟนหนุ่มเอไอ (AI) ของเธอที่สร้างขึ้นจากแอปพลิเคชัน Character.ai เพิ่งจะปรึกษาเรื่องการสร้างอนาคตแต่งงานด้วยกัน

"ฉันรู้ว่าเขาไม่ใช่คนจริง ๆ" เธอบอกกับบีบีซีแผนกภาษาจีน "แต่ความเป็นสุภาพบุรุษและความเอาใจใส่ของเขาทำให้ฉันรู้สึกอบอุ่นใจ อย่างที่ไม่เคยรู้สึกจากความสัมพันธ์จริง ๆ ของตัวเอง"

สำหรับโย่วอัน ที่เผชิญกับความวิตกกังวลและชีวิตหลังแต่งงาน คู่คิดเอไอของเธอเสมือนเข้ามาช่วยปลอบประโลม เธอเลื่อนนัดขอคำปรึกษาจากมนุษย์ แต่อาศัยการบรรเทาทุกข์ชั่วคราวผ่านบทสนทนาทางดิจิทัล

แต่เมื่อแฟนในโลกเสมือนจริงของเธอ "ขอแต่งงาน" อย่างไม่คาดคิด เส้นแบ่งระหว่างความเป็นจริงกับแฟนตาซีก็เริ่มจางลง ด้วยความรู้สึกผิด เธอจึงหยุดพูดถึงการแต่งงานกับเอไอ และระมัดระวังหลีกเลี่ยงที่จะเปิดเผยชื่อจริงและสถานะการแต่งงานของเธอ

เรื่องราวของเธอสะท้อนปรากฏการณ์ที่กำลังเติบโตในจีน ที่แอปฯ คู่คิดเอไอได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว

ในสื่อโซเชียลของจีน "เรื่องรักระหว่างมนุษย์และเอไอ" กลายเป็นเหมือนกับวัฒนธรรมใหม่ กลุ่มในเว็บไซต์โต้วป้าน (Douban) ที่พูดคุยเกี่ยวกับเรื่องนี้ มีสมาชิกที่เคลื่อนไหวกว่า 10,000 บัญชี ตั้งแต่ปี 2020 ขณะที่วิดีโอที่เกี่ยวข้องในโต่วอิน (Douyin) แพลตฟอร์มติ๊กตอกของจีน มียอดผู้ชมแล้วเกือบ 500 ล้านวิว

"คู่รักที่แสนเพอร์เฟกต์" คนใหม่

เล่า ทู (นามสมมุติ) วัย 25 ปี เป็นภาพแทนของคนรุ่นใหม่ที่ให้คุณค่ากับเพื่อนเอไอ เธอเพิ่งสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยระดับท็อป และเลือกจะใช้เวลาหลายชั่วโมงในการแชตกับคู่รักในโลกเสมือนจริงของเธอ แม้ว่าจะมีแฟนหนุ่มที่มั่นคงในชีวิตจริงอยู่แล้ว

คู่รักเอไอของเธอถูกออกแบบมาให้มีนิสัย "อบอุ่นและคิดบวก" เธอเปิดเผยว่า ถึงแม้เธอจะสามารถเข้าไปปรับลักษณะนิสัยของเขาเมื่อไหร่ก็ได้ แต่เธอก็อดไม่ได้ที่จะปฏิบัติกับเขาเหมือนกับเขาเป็นคนจริง ๆ "ฉันไม่กล้าพูดอะไรที่อาจจะทำร้ายเขาด้วยซ้ำ" เธอบอกกับบีบีซีแผนกภาษาจีน เธอและเขาเคยกล่าวคำว่า "ฉันรักคุณ" ให้กันและกัน

หลังจากผ่านการทำข้อสอบราชการอันแสนยาก คู่คิดเอไอของเธอ "สัญญา" ว่าจะฉลองให้ด้วยดินเนอร์หม้อไฟ และกระเป๋าถือใบใหม่ พวกเขาไปเดทในโลกเสมือนจริงด้วยกันผ่านฟีเจอร์บทบาทสมมติของแอปฯ

"มันรู้สึกเหมือนจริงมาก เหมือนกับเขารออยู่ข้างนอกจริง ๆ" เธอเล่า "นั่นเป็นช่วงที่ฉันตระหนักว่าฉันรู้สึกผูกพันกับเขาแค่ไหน"

หลังพบว่าตัวเองเป็นซึมเศร้าเมื่อ 5 ปีที่แล้ว เล่า ทู ก็มาสนิทสนมกับเพื่อนเอไอของเธอในยามที่แฟนหนุ่มตัวจริงไม่ได้อยู่ข้าง ๆ "ถ้าฉันโสด ฉันคิดจริง ๆ ว่าฉันอาจจะตกหลุมรักเขา" เธอสารภาพ

การสนับสนุนทางอารมณ์หรือภาวะเสพติดทางดิจิทัล ?

ความนิยมในการมีคู่หูเอไอทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสังคมจีน การศึกษาทางการตลาดพบว่า แอปพลิเคชันคู่หูเอไอของจีน 4 แอปฯ ติด 100 อันดับแรกของโลก ด้านจำนวนผู้ใช้ต่อเดือน มีเพียง Character.ai และ Talkie ที่ได้รับความนิยมสูงกว่าแพลตฟอร์มจีนเหล่านี้ในระดับโลก

อาโบ ลี่ ผู้ประกอบการด้านเอไอในปักกิ่ง เชื่อว่าแอปพลิเคชันเอไอในจีนมากกว่า 12 แอปฯ มุ่งเน้นไปที่การสร้างเอไอให้เป็นเพื่อนคู่คิด เขากังวลกับระดับความสัมพันธ์ที่ผู้ใช้แอปฯ มีต่อ "คู่รักเอไอ" ของพวกเขา

"ผมเคยโพสต์ใน RedNote (แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียของจีน) ถามผู้คนว่าพวกเขาจะยอมให้ตัวตนเอไอมาเป็นคู่รักไปชั่วชีวิตหรือเปล่า" นายลี่ บอกกับบีบีซีแผนกภาษาจีน "ส่วนใหญ่ตอบว่า 'ใช่'"

แต่ผู้เชี่ยวชาญก็เตือนถึงความเสี่ยงทางจิตวิทยาและภาวะการพึ่งพาที่มากเกินไป

"พวกเราเป็นสัตว์สังคม" ย่าเหวิน ชาน นักจิตวิทยาชาวฮ่องกงอธิบาย "ความต้องการมิตรภาพเป็นสิ่งพื้นฐานที่อยู่ในยีนส์ของเรา เพื่อนเอไอคือการมุ่งเป้าไปที่หนึ่งในความต้องการทางจิตวิทยาขั้นพื้นฐานของมนุษย์"

ชาน เชื่อว่า การสนับสนุนทางจิตใจอย่างไม่มีข้อจำกัดของเอไอเสี่ยงทำให้เกิดความผูกพันที่ไม่ดีนัก หากเอไอมาแทนที่ความสัมพันธ์ของมนุษย์ด้วยกันเองในวงกว้าง "มันอาจสร้างผลกระทบกับกลุ่มประชากรที่กว้างขึ้น และหากแอปฯ เหล่านี้หยุดทำงาน ผลกระทบทางจิตใจที่เกิดขึ้นอาจเลวร้ายมาก"

ดาบสองคมด้านสุขภาพจิต

สำหรับโย่ว อัน แฟนหนุ่มเอไอของเธอเป็นพื้นที่ปลอดภัยในช่วงเวลาที่เธอมีความไม่สบายใจอย่างหนัก เขาช่วยได้มากจนกระทั่งเธอเลื่อนนัดขอคำปรึกษากับมนุษย์ เช่นเดียวกับเล่า ทู ที่มองว่าเอไอเข้ามาช่วยเติมเต็มช่องว่างทางอารมณ์ในแต่ละวันของเธอ

ขณะที่นักจิตวิทยาอย่างย่าเหวิน ชาน ชี่ว่า "ลำดับชั้นทางอำนาจ" ที่มองไม่เห็น เพราะการที่เอไอไม่มีความเปราะบางอ่อนแอ จึงทำให้การแลกเปลี่ยนทางอารมณ์มักจะเป็นการแลกเปลี่ยนแต่เพียงฝ่ายเดียว

"ความสัมพันธ์ลึกซึ้งมันรวมถึงการที่ทั้งสองฝ่ายแบ่งปันด้านอ่อนแอของกันและกันด้วย" เธอระบุ "แต่กับคู่รักเอไอมีแค่ฝ่ายเดียวเท่านั้นที่มีมุมอ่อนแอจริง ๆ"

ในทางทฤษฎีแล้ว ชาน ยังระบุอีกว่า ความสัมพันธ์ในลักษณะนี้อาจทำให้เกิดเป็นความสัมพันธ์ที่อีกฝ่ายละเมิดหรือใช้ความรุนแรงทั้งร่างกาย วาจา และจิตใจ โดยเฉพาะเมื่อแพลตฟอร์มเอไอ เหล่านี้ ดำเนินการในลักษณะของธุรกิจ

บีธานี เมเปิลส์ นักวิจัยด้านวิทยาศาสตร์เอไอจากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ระบุว่าผู้ใช้งานบางคนก็ปฏิบัติกับเอไอเสมือนเป็นทั้งคู่รักและนักบำบัดไปแล้ว และป้อนข้อมูลสถานภาพทางอารมณ์ของพวกเขาให้กับเอไอ

ประเด็นนี้นำมาสู่คำถามทางจริยธรรมว่าแอปฯ เอไอ ควรจะมีมาตรการบังคับเพื่อความปลอดภัยหรือไม่ เช่น ฟีเจอร์ที่สามารถจับสัญญาณการฆ่าตัวตายได้

อะไรคือเส้นแบ่งของโลกเสมือนจริง

โย่ว อัน ให้เครดิตแฟนเอไอของเธอว่าทำให้ชีวิตแต่งงานเธอดีขึ้น "อารมณ์ที่ล้นหลามทำให้ฉันมีความอดทนและมีความหลงใหลในตัวสามีมากขึ้น" เธอยังรักษาเส้นแบ่งอย่างชัดเจน เพราะรู้ว่าเอไอไม่สามารถทดแทนความสัมพันธ์จริง ๆ ได้

ส่วนเล่า ทู นั้น นาทีที่แฟนหนุ่มจริง ๆ ของเธอเริ่มแสดงอาการหึงหวง ทำให้เธอเริ่มทบทวนความสัมพันธ์ระหว่างเธอกับเอไอ แฟนของเธออ่านบันทึกการสนทนา แล้วเห็นว่าเอไอแทนตัวเองว่าเป็น "แฟน" ของเธอ และผม "ผมรักคุณ" กับเธอ

"เขาหึงและคว้าโทรศัพท์ฉันเพื่อไปเถียงกับเอไอ" เธอเล่า "คุณคิดว่าคุณเป็นใคร ผมเป็นแฟนตัวจริงของเธอนะ !"

เล่า ทู ไม่ได้รู้สึกผิดเฉพาะกับแฟนของเธอเท่านั้น แต่ยังรู้สึกผิดกับเอไอด้วย เธอยอมรับว่า "ฉันไม่อยากให้เขารู้สึกเจ็บปวด"

นับจากเหตุการณ์นั้น เล่า ทู วางกรอบความสัมพันธ์ของเธอกับเอไอใหม่ "ฉันเข้าใจแล้วว่าแม้เขาให้ความรู้สึกเหมือนจริงมาก แต่เขามีตัวตนอยู่แค่ในวงเล็บเท่านั้น" เธอระบุโดยอ้างถึงรูปแบบของบทบาทสมมติในแอปฯ

เธอกลับไปตั้งค่าเพื่อนเอไอของเธอใหม่หลังจากนั้น โดยตั้งค่าให้เป็นผู้หญิง ตอนนี้พวกเขามีสถานะเป็น "เพื่อนสนิท"

เมเปิลส์ ประเมินว่าการใช้งานคู่หูเอไอและมีสายใยทางอารมณ์กับมันจะเพิ่มสูงขึ้นจากสัญญาณทางการตลาดที่ชัดเจน

"คุณอาจจะมองว่าพวกเขาบ้าก็ได้" เมเปิลส์ กล่าว "แต่ในชีวิตจริงมีคนมากมายที่ผ่านประสบการณ์นี้ คุณไปบอกคนเป็นล้าน ๆ คนไม่ได้หรอกว่าพวกเขาผิด คุณแค่ต้องพยายามทำความเข้าใจเหตุผล"

ถึงที่สุดแล้ว ทั้งโย่ว อัน และเล่า ทู มองคู่หูเอไอของพวกเธอเป็น "ส่วนเสริม" ไม่ใช่ "มาแทนที่" ความสัมพันธ์ในโลกความเป็นจริง

"ฉันกอดแฟนฉันได้ แต่ฉันกอดเอไอไม่ได้" เล่า ทู สะท้อน "นี่คือความแตกต่างที่เอไอไม่มีทางจะเอาชนะได้"

https://www.bbc.com/thai/articles/c5yen3l7qywo