Kasian Tejapira
15 hours ago
·
พระคลังข้างที่, การแยกแยะ private/public, และรัฐราชูปถัมภ์
%%%%%%
หนังสือของ อ.กุลลดา เกษบุญชู บรรยายวิเคราะห์ไว้ชัดเจนว่าพระคลังข้างที่ (privy purse) เริ่มมีในรัชกาลที่ 1 เพื่อเป็นเบี้ยหวัดแจกจ่ายขุนนาง ขยายตัวไปมากในรัชกาลที่ 3 โดยรายได้กำไรจากการที่ทรงแต่งเรือสำเภาไปค้าขายเมืองจีน แต่การจัดการพระคลังข้างที่ซึ่งสะท้อนการตระหนักสำนึกแยกแยะระหว่างส่วนตัวหรือส่วนพระองค์/ส่วนของหลวงของแผ่นดิน นั้นปรากฏในรัชกาลที่ 4 ซึ่งพระองค์ชี้แจงไว้อย่างชัดแจ้งว่าค่าใช้จ่ายส่วนพระญาติวงศ์และทำบุญนั้นพระองค์ใช้เงินพระคลังข้างที่ของพระองค์เอง มิได้ใช้จากคลังหลวง (p. 20, 21, 23, 33, 34)
สำนึกตระหนักแยกแยะ private/public ดังกล่าวมิได้หมายถึงการยุติสุดสิ้นรัฐราชูปถัมภ์ (patrimonial state) โดยตัวมันเอง อวสานของรัฐราชูปถัมภ์ (ซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานการไม่แยกแยะ public/private ) นั้นเกิดโดยการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475
https://www.facebook.com/photo/?fbid=10237025558721552&set=a.2556231547988
