เจแปน - แจนแปล
Yesterday
·
“คนพวกนั้น…เป็นคนเหมือนเราหรือเปล่า?”
ประวัติศาสตร์เงียบที่ญี่ปุ่นไม่อยากเล่า – เมื่อไอนุกับโอกินาวะเคยถูกจับมาโชว์ในกรง
#สวนสัตว์มนุษย์
#คนเห็นคนเท่ากันนั่นแหละคน
⸻
กลางสวนอุเอโนะ โตเกียว
ผู้คนหลั่งไหลเข้าแถวยาวเหยียด เพื่อดู “นิทรรศการอาณานิคม” ที่จัดขึ้นในปี 1910
มันคืองานใหญ่ที่ญี่ปุ่นภูมิใจ
เพราะนี่คือการโชว์ว่า “เราคือมหาอำนาจใหม่แห่งเอเชีย”
คนในงานจะได้เห็นเสื้อผ้า เครื่องมือ และวัฒนธรรมของประเทศต่าง ๆ ที่ญี่ปุ่นปกครองอยู่
เช่น ไต้หวัน เกาหลี ฟอร์โมซา…
แต่ที่คนมุงเยอะที่สุด ไม่ใช่บูธเกาหลี หรือโรงเตี๊ยมไต้หวัน
แต่เป็น “กระท่อมไม้” สองหลัง ที่ตั้งอยู่ใกล้กรงลิง
ข้างในมีผู้หญิงสองคน
คนหนึ่งผิวขาว หน้าเรียบ ตาเรียว ผมยาว
อีกคนตัวเล็ก ผิวคล้ำ ผมหยิกหยักศก
ทั้งคู่แต่งตัวด้วยชุดพื้นเมืองพื้น ๆ เหมือนคนในหมู่บ้านชนบทห่างไกล
คนแรก…เป็นหญิงจาก “ฮอกไกโด” – เชื้อสายไอนุ
ส่วนอีกคน…เป็นหญิงจาก “โอกินาวะ” – คนพื้นเมืองริวกิว
—
พวกเธอ…ไม่ใช่นักแสดง ไม่ใช่ไกด์ ไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญ
แต่ถูกวางไว้ในพื้นที่จัดแสดง เหมือนสัตว์แปลกสายพันธุ์
มีป้ายหน้ากระท่อมว่า
“ชาวป่าภาคเหนือ” (ไอนุ)
“ชาวป่าภาคใต้” (โอกินาวะ)
—
ทั้งคู่ต้องนั่งอยู่ในนั้นทุกวัน
มีคนมายืนจ้อง มองหัว มองผิว
บางคนหัวเราะ บางคนถ่ายรูป
บางคนโยนของให้ แล้วดูปฏิกิริยา
เหมือนรอดูว่า “มนุษย์ป่าจะรู้จักของพวกนี้ไหม?”
ไม่มีใครคิดเลยว่า
ผู้หญิงสองคนนี้…ก็เป็น “คนญี่ปุ่น” เหมือนกัน
แค่ไม่ได้เกิดในเมืองหลวง
แค่พูดภาษาถิ่น
แค่แต่งตัวไม่เหมือนกัน
—
“สวนสัตว์มนุษย์” แบบนี้…ไม่ได้มีแค่ในยุโรป
ญี่ปุ่นเองก็เคยจัดเต็มมาแล้ว
ในปี 1903 ที่โอซาก้า
รัฐบาลญี่ปุ่นจัดงาน นิทรรศการอุตสาหกรรมแห่งชาติครั้งที่ 5
มีการตั้ง “อาคารมนุษยวิทยา” เพื่อแสดงกลุ่มชนที่ถูกมองว่า “ล้าหลัง”
ในแผนเดิม ญี่ปุ่นตั้งใจจะโชว์ชนพื้นเมืองจากจีน ไต้หวัน เกาหลี ไอนุ โอกินาวะ อินเดีย และชวา
แต่หลังมีเสียงประท้วงจากจีนและเกาหลี จึงถอนสองประเทศออก
คนที่เหลือ—โดยเฉพาะไอนุกับโอกินาวะ—ยังคงถูกแสดงอยู่เหมือนเดิม
พร้อมคำอธิบายที่เรียกพวกเขาว่า “สิ่งของ” ไม่ใช่ “คน”
—
หนึ่งปีต่อมา ปี 1904
ญี่ปุ่นส่ง “ชาวไอนุ 8 คน” ไปยังงาน World Expo ที่เมืองเซนต์หลุยส์ สหรัฐอเมริกา
โดยวางไว้ในโซน “Human Zoo” คู่กับคนแอฟริกันและชาวอินเดียนแดง
คำบรรยายในแคตาล็อกงานเขียนไว้ว่า:
“ญี่ปุ่นผู้ศิวิไลซ์ กับไอนุผู้ป่าเถื่อนคือความต่างสุดขั้ว
พวกเขาโง่เกินกว่าจะเรียนรู้ ไม่สามารถพัฒนาเป็นมนุษย์ผู้เจริญได้”
—
ปี 1910
ญี่ปุ่นส่ง “ชาวไต้หวันกลุ่มชาติพันธุ์ไผวัน” ไปแสดงในงาน Japan-British Exhibition ที่ลอนดอน
วางไว้ในหมู่บ้านจำลองชื่อ “ฟอร์โมซา”
พร้อมเขียนป้ายว่า “มนุษย์จากอาณานิคม”
ภายหลัง NHK ใช้ภาพเหล่านี้ในสารคดี พร้อมคำว่า “人間動物園” (สวนสัตว์มนุษย์)
จนถูกทายาทชาวไผวันรายหนึ่งฟ้องศาลญี่ปุ่น…แต่สุดท้ายก็แพ้คดี
—
ชาวไอนุ เป็นชนพื้นเมืองของฮอกไกโด
มีภาษา ความเชื่อ และพิธีกรรมที่ลึกซึ้ง
แต่หลังยุคเมจิ รัฐบาลเริ่มกลืนพวกเขาให้กลายเป็น “ญี่ปุ่น”
ห้ามพูดภาษาไอนุ ห้ามแต่งชุดดั้งเดิม
และใช้พวกเขาเป็นเครื่องมือสร้างภาพว่า “รัฐได้พัฒนาเผ่าป่าแล้ว”
ชาวโอกินาวะ หรือริวกิว
เคยมีราชวงศ์ มีอาณาจักร มีภาษาริวกิวของตัวเอง
แต่ถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของญี่ปุ่นในปี 1879
หลังจากนั้นก็ถูกกลืนให้ใช้ภาษาญี่ปุ่นกลาง
เด็กที่พูดภาษาถิ่นในโรงเรียน…จะถูกลงโทษ
—
การจับชาวไอนุกับโอกินาวะมาโชว์
จึงไม่ใช่แค่ “โชว์วัฒนธรรม”
แต่มันคือการกดทับ การลดทอน และการทำให้กลายเป็น “ของแปลก”
เพื่อให้คนเมืองรู้สึกว่าตัวเอง “เหนือกว่า”
—
ไม่มีใครรู้ว่าหญิงสาวไอนุกับโอกินาวะในกรงคนนั้นเป็นใคร
ไม่มีชื่อ ไม่มีเสียง ไม่มีบันทึก
มีเพียงภาพถ่ายที่คนเคยถ่ายไว้ ด้วยความตื่นตาตื่นใจ
เหมือนกำลังเจอ “สิ่งมีชีวิตจากแดนไกล”
—
หลายสิบปีผ่านไป
ญี่ปุ่นพยายามลืมเรื่องนี้
ไม่มีพิพิธภัณฑ์ ไม่มีคำขอโทษ
ไม่มีการยอมรับอย่างเป็นทางการว่า…
“เราเคยทำกับคนของตัวเองแบบนั้น”
—
สุดท้ายแล้ว คำว่า “ประเทศเดียวกัน” มันมีความหมายแค่ไหน
ถ้าคนบางกลุ่มยังต้องพิสูจน์ว่า…ตัวเองคือ “มนุษย์”
ตั้งแต่วันที่ลืมตาดูโลก
⸻
แปลและเรียบเรียง: Janisa C.
โพสต์ครั้งแรกที่ เพจ เจแปน - แจนแปล
วันที่: 25 เม.ย. 2025 | สงวนลิขสิทธิ์
#เรื่องจริงจากญี่ปุ่น
#เจแปนแจนแปล
⸻
ที่มาของเนื้อหาและภาพประกอบ
ข้อมูลประวัติศาสตร์:
• 曽我部静雄『日本人の民族展示』(2004) – งานวิจัยหลักเรื่อง “นิทรรศการมนุษยวิทยา” ของญี่ปุ่น
• NHK 特集ドキュメント “人間動物園と台湾原住民” (2009)
• The Japan-British Exhibition 1910 – official records
• Missouri Historical Society – Records of the 1904 World’s Fair (St. Louis)
ที่มาภาพถ่าย:
1. Ainu Group at 1904 World’s Fair – Wikimedia Commons
2. Ethnological Pavilion, Osaka 1903 – Library of Congress
3. Picryl: Ainu Women, Department of Anthropology, 1904
4. National Museum of Japanese History Photo Archive
5. Hokkaido University Library Archives – Ainu Portraits Collection
• #สวนสัตว์มนุษย์
• #ประวัติศาสตร์ที่ญี่ปุ่นไม่อยากเล่า
• #ไอนุ
• #โอกินาวะ
• #คนเห็นคนเท่ากันนั่นแหละคน
• #人間動物園
• #アイヌ民族
• #沖縄県民
• #日本の植民地政策
• #忘れられた歴史
• #HumanZoo
• #AinuPeople
• #OkinawaHistory
• #ColonialExhibition1910
• #ErasedHistories
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=122126744312767093&id=61573012806086
“คนพวกนั้น…เป็นคนเหมือนเราหรือเปล่า?”
ประวัติศาสตร์เงียบที่ญี่ปุ่นไม่อยากเล่า – เมื่อไอนุกับโอกินาวะเคยถูกจับมาโชว์ในกรง
#สวนสัตว์มนุษย์
#คนเห็นคนเท่ากันนั่นแหละคน
⸻
กลางสวนอุเอโนะ โตเกียว
ผู้คนหลั่งไหลเข้าแถวยาวเหยียด เพื่อดู “นิทรรศการอาณานิคม” ที่จัดขึ้นในปี 1910
มันคืองานใหญ่ที่ญี่ปุ่นภูมิใจ
เพราะนี่คือการโชว์ว่า “เราคือมหาอำนาจใหม่แห่งเอเชีย”
คนในงานจะได้เห็นเสื้อผ้า เครื่องมือ และวัฒนธรรมของประเทศต่าง ๆ ที่ญี่ปุ่นปกครองอยู่
เช่น ไต้หวัน เกาหลี ฟอร์โมซา…
แต่ที่คนมุงเยอะที่สุด ไม่ใช่บูธเกาหลี หรือโรงเตี๊ยมไต้หวัน
แต่เป็น “กระท่อมไม้” สองหลัง ที่ตั้งอยู่ใกล้กรงลิง
ข้างในมีผู้หญิงสองคน
คนหนึ่งผิวขาว หน้าเรียบ ตาเรียว ผมยาว
อีกคนตัวเล็ก ผิวคล้ำ ผมหยิกหยักศก
ทั้งคู่แต่งตัวด้วยชุดพื้นเมืองพื้น ๆ เหมือนคนในหมู่บ้านชนบทห่างไกล
คนแรก…เป็นหญิงจาก “ฮอกไกโด” – เชื้อสายไอนุ
ส่วนอีกคน…เป็นหญิงจาก “โอกินาวะ” – คนพื้นเมืองริวกิว
—
พวกเธอ…ไม่ใช่นักแสดง ไม่ใช่ไกด์ ไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญ
แต่ถูกวางไว้ในพื้นที่จัดแสดง เหมือนสัตว์แปลกสายพันธุ์
มีป้ายหน้ากระท่อมว่า
“ชาวป่าภาคเหนือ” (ไอนุ)
“ชาวป่าภาคใต้” (โอกินาวะ)
—
ทั้งคู่ต้องนั่งอยู่ในนั้นทุกวัน
มีคนมายืนจ้อง มองหัว มองผิว
บางคนหัวเราะ บางคนถ่ายรูป
บางคนโยนของให้ แล้วดูปฏิกิริยา
เหมือนรอดูว่า “มนุษย์ป่าจะรู้จักของพวกนี้ไหม?”
ไม่มีใครคิดเลยว่า
ผู้หญิงสองคนนี้…ก็เป็น “คนญี่ปุ่น” เหมือนกัน
แค่ไม่ได้เกิดในเมืองหลวง
แค่พูดภาษาถิ่น
แค่แต่งตัวไม่เหมือนกัน
—
“สวนสัตว์มนุษย์” แบบนี้…ไม่ได้มีแค่ในยุโรป
ญี่ปุ่นเองก็เคยจัดเต็มมาแล้ว
ในปี 1903 ที่โอซาก้า
รัฐบาลญี่ปุ่นจัดงาน นิทรรศการอุตสาหกรรมแห่งชาติครั้งที่ 5
มีการตั้ง “อาคารมนุษยวิทยา” เพื่อแสดงกลุ่มชนที่ถูกมองว่า “ล้าหลัง”
ในแผนเดิม ญี่ปุ่นตั้งใจจะโชว์ชนพื้นเมืองจากจีน ไต้หวัน เกาหลี ไอนุ โอกินาวะ อินเดีย และชวา
แต่หลังมีเสียงประท้วงจากจีนและเกาหลี จึงถอนสองประเทศออก
คนที่เหลือ—โดยเฉพาะไอนุกับโอกินาวะ—ยังคงถูกแสดงอยู่เหมือนเดิม
พร้อมคำอธิบายที่เรียกพวกเขาว่า “สิ่งของ” ไม่ใช่ “คน”
—
หนึ่งปีต่อมา ปี 1904
ญี่ปุ่นส่ง “ชาวไอนุ 8 คน” ไปยังงาน World Expo ที่เมืองเซนต์หลุยส์ สหรัฐอเมริกา
โดยวางไว้ในโซน “Human Zoo” คู่กับคนแอฟริกันและชาวอินเดียนแดง
คำบรรยายในแคตาล็อกงานเขียนไว้ว่า:
“ญี่ปุ่นผู้ศิวิไลซ์ กับไอนุผู้ป่าเถื่อนคือความต่างสุดขั้ว
พวกเขาโง่เกินกว่าจะเรียนรู้ ไม่สามารถพัฒนาเป็นมนุษย์ผู้เจริญได้”
—
ปี 1910
ญี่ปุ่นส่ง “ชาวไต้หวันกลุ่มชาติพันธุ์ไผวัน” ไปแสดงในงาน Japan-British Exhibition ที่ลอนดอน
วางไว้ในหมู่บ้านจำลองชื่อ “ฟอร์โมซา”
พร้อมเขียนป้ายว่า “มนุษย์จากอาณานิคม”
ภายหลัง NHK ใช้ภาพเหล่านี้ในสารคดี พร้อมคำว่า “人間動物園” (สวนสัตว์มนุษย์)
จนถูกทายาทชาวไผวันรายหนึ่งฟ้องศาลญี่ปุ่น…แต่สุดท้ายก็แพ้คดี
—
ชาวไอนุ เป็นชนพื้นเมืองของฮอกไกโด
มีภาษา ความเชื่อ และพิธีกรรมที่ลึกซึ้ง
แต่หลังยุคเมจิ รัฐบาลเริ่มกลืนพวกเขาให้กลายเป็น “ญี่ปุ่น”
ห้ามพูดภาษาไอนุ ห้ามแต่งชุดดั้งเดิม
และใช้พวกเขาเป็นเครื่องมือสร้างภาพว่า “รัฐได้พัฒนาเผ่าป่าแล้ว”
ชาวโอกินาวะ หรือริวกิว
เคยมีราชวงศ์ มีอาณาจักร มีภาษาริวกิวของตัวเอง
แต่ถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของญี่ปุ่นในปี 1879
หลังจากนั้นก็ถูกกลืนให้ใช้ภาษาญี่ปุ่นกลาง
เด็กที่พูดภาษาถิ่นในโรงเรียน…จะถูกลงโทษ
—
การจับชาวไอนุกับโอกินาวะมาโชว์
จึงไม่ใช่แค่ “โชว์วัฒนธรรม”
แต่มันคือการกดทับ การลดทอน และการทำให้กลายเป็น “ของแปลก”
เพื่อให้คนเมืองรู้สึกว่าตัวเอง “เหนือกว่า”
—
ไม่มีใครรู้ว่าหญิงสาวไอนุกับโอกินาวะในกรงคนนั้นเป็นใคร
ไม่มีชื่อ ไม่มีเสียง ไม่มีบันทึก
มีเพียงภาพถ่ายที่คนเคยถ่ายไว้ ด้วยความตื่นตาตื่นใจ
เหมือนกำลังเจอ “สิ่งมีชีวิตจากแดนไกล”
—
หลายสิบปีผ่านไป
ญี่ปุ่นพยายามลืมเรื่องนี้
ไม่มีพิพิธภัณฑ์ ไม่มีคำขอโทษ
ไม่มีการยอมรับอย่างเป็นทางการว่า…
“เราเคยทำกับคนของตัวเองแบบนั้น”
—
สุดท้ายแล้ว คำว่า “ประเทศเดียวกัน” มันมีความหมายแค่ไหน
ถ้าคนบางกลุ่มยังต้องพิสูจน์ว่า…ตัวเองคือ “มนุษย์”
ตั้งแต่วันที่ลืมตาดูโลก
⸻
แปลและเรียบเรียง: Janisa C.
โพสต์ครั้งแรกที่ เพจ เจแปน - แจนแปล
วันที่: 25 เม.ย. 2025 | สงวนลิขสิทธิ์
#เรื่องจริงจากญี่ปุ่น
#เจแปนแจนแปล
⸻
ที่มาของเนื้อหาและภาพประกอบ
ข้อมูลประวัติศาสตร์:
• 曽我部静雄『日本人の民族展示』(2004) – งานวิจัยหลักเรื่อง “นิทรรศการมนุษยวิทยา” ของญี่ปุ่น
• NHK 特集ドキュメント “人間動物園と台湾原住民” (2009)
• The Japan-British Exhibition 1910 – official records
• Missouri Historical Society – Records of the 1904 World’s Fair (St. Louis)
ที่มาภาพถ่าย:
1. Ainu Group at 1904 World’s Fair – Wikimedia Commons
2. Ethnological Pavilion, Osaka 1903 – Library of Congress
3. Picryl: Ainu Women, Department of Anthropology, 1904
4. National Museum of Japanese History Photo Archive
5. Hokkaido University Library Archives – Ainu Portraits Collection
• #สวนสัตว์มนุษย์
• #ประวัติศาสตร์ที่ญี่ปุ่นไม่อยากเล่า
• #ไอนุ
• #โอกินาวะ
• #คนเห็นคนเท่ากันนั่นแหละคน
• #人間動物園
• #アイヌ民族
• #沖縄県民
• #日本の植民地政策
• #忘れられた歴史
• #HumanZoo
• #AinuPeople
• #OkinawaHistory
• #ColonialExhibition1910
• #ErasedHistories
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=122126744312767093&id=61573012806086
