เดชา ปิยะวัฒน์กูล
17 hours ago
·
Folie à Deux
มีคุณผู้อ่านถามผมมาอยากให้คอมเม้นเกี่ยวกับกรณีของคุณแสตมป์นักร้องชื่อดังที่โดนคุกคาม ว่าคนคุกคามนั้นป่วยเป็นอะไรหรือเปล่า
ผมได้แต่ตอบไปว่าไม่ทราบ หลักฐานไม่ชัดเจนเพราะจากข้อมูลแค่น้อยนิดที่ผมรู้นั้นมีทั้งส่วนสนับสนุนว่าเป็นไปได้ว่าคนคุกคามนั้นป่วย แล้วก็ส่วนที่ขัดแย้ง
ส่วนที่สนับสนุนคือพฤติกรรมเพี้ยนเว่อ มีความเป็นไปได้ว่าป่วย แต่ส่วนที่ขัดแย้งคือความซับซ้อนของรูปแบบพฤติกรรม และความสามารถในการสู้คดี อีกทั้งยังมีเรื่องของผลประโยชน์ทางการเงินเข้ามาเกี่ยวข้อง อันนี้จะเห็นว่าส่วนขัดแย้งมีหลักฐานมากกว่าส่วนสนับสนุน
พูดถึงส่วนขัดแย้งก่อน ขออธิบายซ้ำอีกรอบว่าคนบ้านั้นมักจะไม่คิดว่าตัวเองบ้า แต่ลึกๆเขาพอรู้นะครับว่าคนอื่นคิดไม่เหมือนกับเขา ดังนั้นเขาจึงมักจะไม่เปิดเผยความบ้าของตัวเองให้ใครทราบ ในกรณีที่บ้ามากๆอาจจะกล้าสู้กล้าเถียงกับคนรอบข้าง แต่คนบ้ามักไม่ค่อยชอบหมอ เวลาญาติพาคนบ้ามาหาหมอ คนบ้ารู้นะครับว่ากำลังจะเจอหมอรักษาคนบ้า เขาจะเกลียดกลัวมาก
เหมือนเวลาคุณพาหมาไปหาสัตวแพทย์อ่ะครับ แบบเดียวกัน เหมือนกับเขาได้กลิ่นอะไรสักอย่าง ไม่ชอบ เหมือนที่ผีย่อมไม่ชอบหมอผี เพราะรู้ว่าหมอผีกำลังจะมาจัดการมัน ...ประมาณนั้น
แต่สิ่งที่คนบ้ากลัวยิ่งกว่าหมออีกคือตำรวจกับศาลครับ ดังนั้นที่คนมักเข้าใจผิดว่าคนบ้าไม่รู้เรื่องอะไรเลยนั้น...ไม่จริง เขารู้ครับ รู้ว่าถ้าบ้ากับตำรวจไม่โดนยิงก็ติดคุก ถ้าไปบ้าในศาลก็ติดคุกยาว คนบ้าบางคนเวลาขึ้นศาลนี่ หายบ้าเป็นปลิดทิ้งอ่ะครับ (คุณผู้อ่านอาจสงสัยว่าแล้วกรณีคนไข้เอาขวานไล่ฟันในโรงพยาบาลทำไมไม่กลัวตำรวจ อันนั้นไม่ใช่บ้าครับ อันนั้นคือ Delirium หนักกว่าบ้าเยอะ)
ดังนั้นเวลาเราเจอคนบ้าไม่กลัวตำรวจหรือศาลเลย เป็นไปได้ว่า 1) แกล้งบ้า เพื่อใช้ประโยชน์จากความบ้าของตัวเอง 2) ไม่ได้บ้า เลยไม่กลัว
อีกอย่างที่ขัดแย้งคือมนุษย์เรามีเหตุผลที่จะทำเพื่อเงินได้เยอะแยะมากมายครับ เวลามีเรื่องเงินเข้ามาเกี่ยวข้อง เราจึงมักจะตัดเรื่องเป็นจากความบ้าออกก่อนเลย เพราะปกติคนเราไม่บ้าเพื่อเงินครับ
ทีนี้ผมพูดแต่คำว่าบ้า อันนี้คือบ้าแบบไหน ก็ต้องอธิบายก่อนว่าพูดเพื่อให้เข้าใจง่าย ไม่ได้จะไปตีตราอะไรนะครับ ในกรณีผู้ป่วยคุกคามคนดังนี้ -มักจะ- นะครับ (คือไม่เสมอไป) ป่วยเป็น Delusional Disorder ครับ ...มันคืออะไร?
Delusional Disorder บัญญัติศัพท์เป็นไทยว่าโรคหลงผิด เป็นความผิดปกติที่อยู่ในหมวดโรคจิต แต่อยู่ในระดับที่อ่อนกว่าโรคจิตเภท(Schizophrenia) เพราะมักจะมีแต่อาการหลงผิดเป็นหลัก แต่อาการหูแว่วประสาทหลอนและบุคลิกภาพเสื่อมแบบโรคจิตเภทนั้นมีน้อย ส่วนใหญ่ผู้ป่วยหลงผิดยังมักจะ well function
แล้วไอ้หลงผิดเนี่ยมันคืออะไร นิยามง่ายๆคือ fixed false beliefs ครับ คือเชื่อในสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ มีได้ตั้งแต่พิสดารมากเช่นเชื่อว่าตนเองเป็นร่างอวตารของสิ่งมีชีวิตทรงภูมิจากต่างกาแล็กซี่ ไปจนถึงพิสดารน้อย เช่นเชื่อว่าตนเองสวยที่สุดในซอย
แบบนี้คุณผู้อ่านอาจจะเถียงผมว่า ...โอ้โห คนเรามันเชื่ออะไรกันบ้าบอคอแตกได้มากมาย แล้วจะวัดกันยังไงว่าอันไหนป่วยไม่ป่วย?
อันนี้คือเคล็ดลับของจิตแพทย์ครับ เราไม่ได้ดูที่ falsed แต่เราดูที่ fixed ครับ คุณจะเชื่ออะไรยังไม่ใช่ตัวตัดสินว่าป่วยหรือเปล่า ตัวที่ตัดสินคือมัน shakable หรือไม่
ตย. สมมุติผมเชื่อว่าคุณอุ๊งอิ๊งเป็นมนุษย์ต่างดาวปลอมตัวมา เมียผมคิดว่าผมบ้าจึงจับผมไปหาหมอ หมอพยายามอธิบายให้ผมฟังว่าอุ๊งอิ๊งไม่น่าจะเป็นมนุษย์ต่างดาวด้วยเหตุผลต่างๆนานา ผมฟังแล้วผมก็ได้คิดว่าเป็นไปได้ที่อุ๊งอิ๊งอาจจะไม่ได้เป็นมนุษย์ต่างดาว เธอแค่สวยมากเฉยๆ
แบบนี้ผมไม่ป่วยครับ
Delusional Disorder มีหลายชนิดมาก ที่เจอบ่อยๆก็จำพวกระแวง จำพวกคิดว่าในตัวเองมีนู่นมีนี่มีนั่น ส่วนในกลุ่มคนไข้ที่เป็น stalker หรือคุกคามคนดังนั้นก็จะเป็นชนิด erotomania หรือเชื่อว่าคนดังนั้นรักชอบตนเอง คนดังส่งสัญญาณความรักมาให้ในรูปแบบต่างๆ บลาๆๆๆ อันนี้อย่างอ่อน อย่างพิสดารที่ผมเคยเจอก็มีเช่นคนไข้บอกว่ามาริโอ้ส่งกายทิพย์มาร่วมรักกับเธอตอนกลางคืน เป็นต้น
ทีนี้ยังมี Delusional Disorder อีกชนิดหนึ่งที่เจอน้อยแต่เป็นหลักฐานอย่างดีว่าโรคจิตนี้มัน contagious หรือติดต่อกันได้ ใน DSM เรียกสภาวะนี้ว่า Shared Psychotic ส่วน ICD เรียก Induced Delusional แต่จิตแพทย์มักเรียกกันติดปากว่าโฟลี่อะดูซ์ Folie à Deux แปลว่า Madness of Two ครับ เหตุผลที่เรียกแบบนี้เพราะจิตแพทย์ฝรั่งเศสเป็นคนบัญญัติโรคนี้ไว้ร้อยกว่าปีก่อน
มันเป็นยังไง? มันก็มีอาการ Delusion นี่แหละครับ เพียงแต่เป็นแล้วลามไปมากกว่า 1 คน โดยคนแรกเราเรียก Dominator ส่วนคนต่อมาเราเรียก Secondary คนที่เหลือก็เรียกต่อลำดับกันไป โดยอาการป่วยเริ่มที่คนแรกเชื่อก่อน แล้วก็เหนี่ยวนำให้คนที่ 2 คนที่ 3 เชื่อตามมา Folie à Deux ที่เคยพบกันมาในประวัติศาสตร์บางกรณีป่วยกันทีเป็นร้อยๆพันๆคนครับ จำสาธุคุณจิมโจนส์ได้มั้ย ที่เป็นเจ้าลัทธิบ้าบออะไรสักอย่างผมก็จำไม่ได้ แล้วพาคนฆ่าตัวตายหมู่ 40 กว่าปีก่อน อันนี้ก็เข้าข่าย เหตุการณ์นั้นมีคนตายร่วม 900 กว่าคนน่ะครับ
แต่นั่นยังไม่เยอะที่สุดนะครับ ในความเห็นของผม เคส Folie à Deux ที่พาคนไปตายมากที่สุดคือกบฏไท่ผิงครับ ลัทธิโอรสสวรรค์เป็นพระเยซูมาเกิดใหม่อะไรเนี่ย พาคนไปตายร่วมสิบล้านน่ะฮะ (กรณีแบบนี้บางทีก็เรียก Folie en Masse)
แต่ถ้านับรวมว่าฮิตเลอร์ก็เพี้ยนด้วยที่เชื่อว่าคนเยอรมันเป็นเชื้อชาติอารยันที่เหนือกว่าชนเผ่าอื่น ส่วนยิวนั้นต่ำตมต้องกำจัดทิ้ง อันนั้นก็น่าจะเป็นความบ้าที่พาคนไปตายมากที่สุดในประวัติศาสตร์ล่ะมั้ง ดังนั้นเวลาจิตแพทย์เราดูความป่วย เราจึงไม่ค่อยดูที่เนื้อหาครับ คนเรามันจะคิดจะเชื่ออะไรบ้าบอกันก็ได้ แต่สำคัญที่มันนำพาไปสู่อะไร มันฟังมนุษย์คนอื่นบ้างหรือเปล่า ...มากกว่าครับ
กลับมาที่เคสคุณแสตมป์ สรุป การที่ผู้คุกคามมีหลายคนทำงานสอดประสานกันจึงไม่ได้เป็นปัจจัยตัดความเป็นไปได้ว่าป่วยทิ้ง แต่เป็นปัจจัยอื่นมากกว่าครับ โดยเฉพาะความสามารถในการขึ้นศาลและมีผลประโยชน์เกี่ยวข้อง
ผมเขียนเรื่องนี้แล้วคิดไปคิดมาจนออกนอกเรื่อง ถ้าคุณผ่านชีวิตมาขนาดผมบางทีก็อดสงสัยไม่ได้นะครับว่าความเชื่ออะไรหลายอย่างของสังคมนี่มันเข้าท่าหรือเปล่า มันเป็น Folie du Monde หรือเปล่า? 555 ...จบดีกว่า
https://www.facebook.com/looksoundfeel/posts/28288901317390915
.....
