AI แปลข่าวไม่เป๊ะ ! ข้อพึงระวังในการใช้ AI ในการแปลข่าว ที่จะต้องนำเสนอสู่สาธารณะ

สมาคมวิชาชีพนักแปลและล่ามแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
7 hours ago
·
ข้อพึงระวังในการใช้ AI ในการแปลข่าว ที่จะต้องนำเสนอสู่สาธารณะ : นี่เป็นสื่ออาจจะไม่เท่าไร แต่หากสมาคมเรายอมให้ขึ้นคำแปลอบบนี้จะโดนด่าเหมือนอาชญากรสงครามเลยทีเดียว

ในยุคที่ AI เข้ามามีบทบาทในวงการสื่อมวลชนอย่างแพร่หลาย ไม่ว่าจะเป็นการเขียนข่าว สร้างคอนเทนต์ ออกแบบกราฟิก หรือแม้กระทั่งการแปลเนื้อหาต่างประเทศ สิ่งหนึ่งที่ผู้สื่อข่าวทุกคนต้องตระหนักให้มากคือ ข้อจำกัดของ AI ในการแปล “คำเฉพาะทาง” โดยเฉพาะในบริบททางการเมือง การทูต หรือความมั่นคง

สมาคมของเราจึงย้ำอยู่เสมอว่า แม้จะสามารถใช้ AI เป็นเครื่องมือช่วยแปลเบื้องต้นได้ แต่ ทุกข้อความที่แปลโดย AI ต้องผ่านการตรวจสอบและแก้ไขโดยผู้ที่มีความรู้ด้านภาษาและบริบทอย่างรอบด้าน ก่อนนำไปเผยแพร่ในที่สาธารณะ

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัด คือกรณีที่สื่อระดับประเทศหยิบโพสต์ของ นายกรัฐมนตรีกัมพูชา มาประกอบข่าวเกี่ยวกับสถานการณ์ชายแดน แล้วพบว่า AI แปลคำบางคำหรือบางวลีผิดความหมาย หรือไม่ตรงกับระดับภาษาและบริบททางการทูต ซึ่งอาจทำให้เกิดความเข้าใจคลาดเคลื่อนได้

เพื่อเป็นตัวอย่างที่ชัดเจน เรามาลองวิเคราะห์ศัพท์หรือสำนวนแปลก ๆ ที่มักเกิดขึ้นเมื่อใช้ AI แปลโพสต์หรือถ้อยแถลงของ ผู้นำประเทศอย่างนายกรัฐมนตรีกัมพูชา แล้วถูกหยิบไปใช้โดยสื่อใหญ่ โดยเฉพาะในบริบทของความขัดแย้งระหว่างประเทศ เช่น สถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา

คำศัพท์และสำนวนที่ AI มักแปลผิดหรือแปลแปลกในบริบททางการทูต:

คำต้นฉบับ (เขมร/อังกฤษ): បញ្ជាការដ្ឋានយោធភូមិភាគ
ความหมายโดยบริบท: กองบัญชาการทหารภาค
สิ่งที่ AI มักแปลผิดหรือไม่เหมาะสม: แปลว่า "หน่วยย่อยทางทหาร" หรือ "พื้นที่เฉพาะทางทหาร"

คำต้นฉบับ (เขมร/อังกฤษ): ការជជែកមតិជាផ្លូវការ
ความหมายโดยบริบท: การหารืออย่างเป็นทางการ
สิ่งที่ AI มักแปลผิดหรือไม่เหมาะสม: แปลว่า "การอภิปรายความคิดเห็น" ซึ่งอ่อนเกินไป

คำต้นฉบับ (เขมร/อังกฤษ): ជួបជុំក្រៅផ្លូវការ
ความหมายโดยบริบท: การพบกันแบบไม่เป็นทางการ
สิ่งที่ AI มักแปลผิดหรือไม่เหมาะสม: บางครั้งแปลว่า "รวมตัวแบบส่วนตัว" ซึ่งขาดความเป็นทางการ

คำต้นฉบับ (เขมร/อังกฤษ): សេចក្ដីប្រកាសជាសាធារណ
ความหมายโดยบริบท: แถลงการณ์สาธารณะ
สิ่งที่ AI มักแปลผิดหรือไม่เหมาะสม: แปลว่า "ประกาศทั่วไป" ซึ่งลดน้ำหนักทางการทูต

คำต้นฉบับ (เขมร/อังกฤษ): គោលនយោបាយជាតិ
ความหมายโดยบริบท: นโยบายแห่งชาติ
สิ่งที่ AI มักแปลผิดหรือไม่เหมาะสม: แปลว่า "แผนกลยุทธ์ของประเทศ" (ซึ่งอาจมีความหมายเฉพาะเจาะจงเกิน)

คำต้นฉบับ (เขมร/อังกฤษ): ឯកឧត្តម
ความหมายโดยบริบท: ฯพณฯ (ใช้กับบุคคลสำคัญ)
สิ่งที่ AI มักแปลผิดหรือไม่เหมาะสม: บางทีแปลว่า "ท่านผู้มีเกียรติ" ซึ่งฟังดูแปลกหรือเยิ่นเย้อเกินไป

ประเด็นที่สื่อและนักข่าวต้องระวังเมื่อใช้ AI ช่วยแปล:

คำราชาศัพท์หรือคำยกย่อง (Honorifics): AI มักแปลไม่ถูกต้องหรือไม่เหมาะสมกับระดับภาษา เช่น การแปล "ឯកឧត្តម ហ៊ុន ម៉ាណែត" เป็นเพียง “Mr. Hun Manet” แทนที่จะใช้ "ฯพณฯ สมเด็จมหาบรมราชาธิปไตย ฮุน มาเนต" ในบริบทไทย

บริบททางการทูต (Diplomatic Tone): AI มักแปลตรงตัว ทำให้ความหมายผิด เช่น "หยุดยิงโดยทันที" อาจกลายเป็น "Stop shooting immediately" ซึ่งฟังดูรุนแรงเกินจริง

คำเฉพาะทางทหาร-การเมือง: เช่น “ฝ่ายบัญชาการร่วม” หรือ “ผู้สังเกตการณ์ระหว่างประเทศ” หากแปลผิดอาจทำให้สื่อสารคลาดเคลื่อนไปได้ทั้งระบบ

การแปลกลับภาษาไทย: เมื่อ AI แปลจากเขมร → อังกฤษ → ไทย มักเกิด “Lost in Translation” จนความหมายเพี้ยนหมด เช่น คำว่า “ផែនការសន្តិភាព” (แผนสันติภาพ) อาจถูกแปลเป็น "โครงการเงียบสงบ"

ประโยคภาษาเขมร:
"រៀបចំកិច្ចប្រជុំក្រៅផ្លូវការថ្នាក់មេបញ្ជាការយោធភូមិភាគ (ភាគីថៃ យោធភូមិភាគទី1 និងទី2)"

แปลเป็นภาษาไทยอย่างเป็นทางการได้ว่า:
"จัดการประชุมอย่างไม่เป็นทางการในระดับผู้บัญชาการกองทัพภาค (ฝ่ายไทย ได้แก่ กองทัพภาคที่ 1 และที่ 2)"

คำอธิบายคำศัพท์:
រៀបចំ = จัด, เตรียม
កិច្ចប្រជុំ = การประชุม
ក្រៅផ្លូវការ = นอกทางการ, ไม่เป็นทางการ (informal)
ថ្នាក់មេបញ្ជាការ = ระดับผู้บัญชาการ
យោធភូមិភាគ = กองทัพภาค
ភាគីថៃ = ฝ่ายไทย
ទី1 និងទី2 = ที่ 1 และ ที่ 2

บริบท:
ข้อความนี้หมายถึงการจัดการประชุมนอกทางการระหว่างกองทัพภาคของไทย (ภาค 1 และ 2) และฝ่ายที่เกี่ยวข้อง อาจเพื่อหารือด้านความมั่นคงหรือการประสานงานชายแดน

ประโยค "ជាលទ្ធផលដ៏ត្រចះត្រចង់ពីចំនួបរវាងខ្ញុំ"
แปลเป็นไทยโดยสรุปได้ว่า:

“อันเป็นผลลัพธ์อันน่าพึงพอใจจากการพบปะหารือระหว่างข้าพเจ้า”

วิเคราะห์คำว่า "ចំនួប":
คำว่า "ចំនួប" ในที่นี้หมายถึง การพบหารือหรือเจรจา
และไม่ได้ใช้คำว่า សន្និសីទ หรือ ប្រជុំ ซึ่งจะหมายถึงการประชุมอย่างเป็นทางการหรือมีหลายฝ่าย

ดังนั้น:
การประชุมในประโยคนี้เป็น การหารือแบบทวิภาคี (bilateral meeting) หรือ การพบปะแบบไม่เป็นทางการ (informal/private meeting) ระหว่างบุคคลสำคัญ เช่น ผู้นำประเทศ

ลักษณะของการประชุมนี้:
เป็นการ เจรจาส่วนตัวหรือเฉพาะกลุ่ม
ไม่ใช่เวทีประชุมใหญ่หรือมีผู้สังเกตการณ์จำนวนมาก
มุ่งเน้นผลลัพธ์เชิงประนีประนอม หาข้อสรุปร่วมกัน
จึงอาจเรียกได้ว่าเป็น "การประชุมแบบห้องเล็ก" หรือ "การหารือส่วนตัวระหว่างผู้นำ"

ข้อเสนอแนะจากสมาคม (เช่น SEAProTI):
AI ช่วยได้ แต่อย่าเชื่อทั้งหมด: ต้องมีคนตรวจสอบทุกครั้งก่อนเผยแพร่
ฝึกนักข่าวให้เข้าใจศัพท์เฉพาะทาง: โดยเฉพาะคำทางการเมือง ทหาร และการทูต
ตั้งมาตรฐานการแปลในองค์กร: โดยอ้างอิงจากแหล่งภาษาทางการ เช่น MFA, UN, ASEAN

ที่มาของข่าว: https://www.youtube.com/watch?v=UZG9rc9yUAQ

https://www.facebook.com/photo/?fbid=1084911270406211&set=a.428521319378546