แนวความคิดเรื่อง “ราษฎร” ของ ปรีดี พนมยงค์

สถาบันปรีดี พนมยงค์ Pridi Banomyong Institute

เนื่องในวาระ 124 ปีชาตกาลของศาสตราจารย์ ดร.ปรีดี พนมยงค์ ในเดือนพฤษภาคมทางสถาบันปรีดี พนม​ยงค์​ จึงขอนำเสนอคมความคิด ชีวิต และผลงานของท่านอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งเดือนนี้
บทความนี้ ทวีป มหาสิงห์ ชวนอ่านพัฒนาการความคิดเรื่อง “ราษฎร” ของนายปรีดี พนมยงค์ โดยย้อนกลับไปมองเปรียบเทียบก่อนและหลังการอภิวัฒน์ 2475 แล้วพบว่าก่อนทศวรรษ 2470 มีคำเรียกคนในสยามว่า“ราษฎร พลเมือง ประชาชน คนในบังคับ ไพร่ และทาษ” ซึ่งคำว่า “ราษฎร” ถูกใช้มากที่สุดในยุคนี้มีความหมายว่าสามัญชนทั่วไปที่อาศัยอยู่ในรัฐ
.
ราษฎรในทรรศนะของนายปรีดีก่อนการอภิวัฒน์ปรากฏ​ทางสาธารณะครั้งแรกในปาฐะเรื่อง 'ปัญหาเกี่ยวแก่การลงอาชญาผู้กระทำผิดกฎหมาย'​ ณ สามัคยาจารย์ เมื่อ พ.ศ. 2471 ซึ่งนายปรีดีพิจารณาสาเหตุที่ทำให้บุคคลต้องกระทำผิดต่อกฎหมายว่ามาจากอะไรและใช้ความละเอียดอ่อนในการวิเคราะห์มนุษย์ทั้งระดับปัจเจกบุคคลจนถึงปัญหาสิทธิมนุษยชน
.
หลังการอภิวัฒน์ 2475 นายปรีดีมีแนวความคิดเรื่อง “ราษฎร” ในมุมของภาษาทางการเมืองและสะท้อนแนวคิดเรื่องสิทธิมนุษยชน​ของนายปรีดีที่น่าจะได้รับอิทธิพลมาจากคำขวัญการปฏิวัติของฝรั่งเศสใน ค.ศ. 1789 เรื่องเสรีภาพ (Liberté) เสมอภาค (Égalité) และภราดรภาพ (Fraternité)
.
ที่สำคัญคือ นายปรีดีได้กล่าวถึงแนวคิดราษฎรของตนหลังการอภิวัฒน์​ 2475 ไว้ให้เห็นว่า "คณะราษฎร" ก็คือ "ราษฎร"
.
“ก่อนที่ผู้ที่คิดก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองฯ หลายคนหลายกลุ่มจะได้รวมเป็นคณะเดียวกันนั้นแต่ละกลุ่มก็มีชื่อเสียงของตนเองบ้าง และยังไม่มีชื่อกลุ่มของตนบ้าง แต่เมื่อผู้คิดก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองได้รวมเป็นคณะเดียวกันแล้ว ก็ได้ใช้ชื่อคณะเดียวกันว่า “คณะราษฎร” ตามที่ผม (นายปรีดี) ได้เสนอในที่ประชุมก่อตั้งคณะราษฎรที่กรุงปารีส…
.
ส่วนเหตุที่ใช้คำว่า “ราษฎร” นั้นก็เพราะ ผู้ก่อการฯ ทุกคนเป็นราษฎรไทยแท้จริง และสมาชิกของคณะราษฎรทั้งหลายยอมอุทิศตนและความเหนื่อยยากเพื่อราษฎรให้บรรลุถึงซึ่งประชาธิปไตย…”
.
อ่านบทความทั้งหมดได้ที่นี่ :
https://pridi.or.th/th/content/2024/05/1953