ใบไม้ร่วง (อีก) หนึ่งใบ ในราวป่า (คอนกรีต)

เชื่อว่าน่าจะไม่เป็นการย้อนแย้ง หรือ irony เกินการ หากตัดตอนเอาบทกลอนที่ เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ เขียนสำหรับ จิตร ภูมิศักดิ์ ไว้เมื่อครั้งที่เขาอาจจะยังไม่รู้ตนเองว่าเป็น ‘เหลืองในเมืองหลวง’ มาสะท้อนความเป็นไปของหนึ่งหน่วยการผลิตทางวรรณศิลป์ในประเทศไทยที่ชื่อ ‘อ่าน’ ได้

“ใบไม้ร่วงหนึ่งใบในราวป่า
ยังดีกว่าใบไม้เหลืองในเมืองหลวง
ที่รอปลิดหล่นเปล่าประโยชน์ปวง
เป็นด่างดวงดำเปื้อนในป่าคน

ใบไม้ป่าร่วงแล้วได้เลี้ยงป่า
ทิ้งลงมาเลี้ยงรากเลี้ยงลำต้น
เหมือนแม่ให้นมลูกปลูกฝังจน
ลูกเติบตนโตแทนเต็มแผ่นดิน

เมื่อเมืองคนคับคั่งด้วยคนป่า
คนดีก็ด้อยค่าเหมือนกรวดหิน
เมื่อสัตว์ป่าสร้างป่าไว้หากิน
สัตว์เมืองก็ต้องสิ้นวิสัยเมือง...”

ใบไม้ ‘อ่าน’ ใช่ว่าจะร่วงหายเฉกเช่น ‘ใบไม้ป่าชื่อ จิตร ภูมิศักดิ์’ แต่การพลิกผันและร่วงโรยก็ก่อกำหนดผลกระทบแห่งการสูญเสียประดุจเดียวกัน

บทบันทึกเชิงรำลึกชิ้นนี้ปักไว้เพื่อชี้ให้เห็นถึงบรรยากาศขัดขวางทางก้าวหน้า ในความหมายแอบอิงกับคำอังกฤษที่ว่า progressive ด้านความคิดอ่าน ด้านสิทธิเสรีภาพ และเรื่องศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ของประชาชน ‘ในราชอาณาจักรแห่งนี้'

 
โดยเนื่องมาแต่ คำชี้แจงถึงผู้อ่าน ของบรรณาธิการวารสาร ‘อ่าน’ ที่จากตัวตนอันเป็นอยู่ อาจดูน้อยนิดแค่ประติ้ว หากแต่พลังสร้างสรรค์ที่เป็นมา มหาศาลยิ่งนัก ความว่า

“สืบเนื่องจากการรัฐประหาร โดยพวกทหารที่เรียกตัวเองว่าคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ – หรืออะไรก็ช่าง รวมทั้งการกวาดล้างกวาดจับกวาดเรียกตัวผู้เห็นต่างในช่วงครึ่งปีที่ผ่านมา และการบังคับโดยคำสั่งของผู้เถลิงอำนาจเหล่านั้นให้ประชาชนทำหรือไม่ทำอะไร ดิฉันเสียใจที่จะต้องเรียนให้ทราบว่า วารสาร อ่าน ไม่เพียงไม่สามารถออกตามกำหนดได้ในช่วงครึ่งปีที่ผ่าน มา แต่ในภายภาคหน้าที่ยังไม่รู้ว่าอะไรจะตามมาอีกในราชอาณาจักรแห่งนี้ ดิฉันจนใจที่จะคาดเดาได้จริงๆว่าเงื่อนไขปัจจัยต่างๆ ที่อาจเปลี่ยนแปลงไปจะกระทบต่อการทำงานของเราอย่างไรอีก...

มันคงไม่เป็นเรื่องใหญ่โตเกินไปหากดิฉันจะยังทำวารสาร อ่าน ต่อไปโดยหันไปพูดเฉพาะเรื่องที่ ‘ปลอดภัย’และเอาหูไปนาเอาตาไปไร่ต่อสิ่งที่เกิดขึ้น แต่เนื่องจากวารสาร อ่าน วางตัวเองไว้ว่าเป็นวารสารด้านการวิจารณ์ ดิฉันยังคงยืนยันว่าจะต้องพยายามพูดให้ได้ในทุกเรื่องที่ช่วยไม่ได้ว่ามันเกี่ยวข้อง ต่อให้ต้องยอมรับอย่างละอายว่าที่ผ่านมามิใช่จะไม่ได้ทำงานบนฐานของการเซ็นเซอร์ตัวเองอยู่เป็นระยะ

เพียงแต่ดิฉันจะไม่ยอมถอยหลังไปกว่านี้ หากมิใช่เสียแล้วก็ขอให้เป็นอันเข้าใจกันว่า ไม่ต้องมี...”

ลงท้ายด้วย “สำหรับ ‘บทบรรณาธิการ’ ดิฉันขออภัยว่าดิฉันไม่อยู่ในวิสัยที่จะทำใจเขียนได้ จากนี้ไปจะขอเปลี่ยนเป็น 'ข้อความไม่กี่บรรทัด'” ดังปรากฏใน ‘อ่านย้อนยุค ธันวาคม 2557’ 

ไอดา | DEAR READer

ยางอายอายแอบสิ้น สาบสูญ

เบ็ดเสร็จบริบูรณ์ ประหาร

ที่หายที่ไม่เห็น หดเหี้ยน เกินกอบ

คือหัวประชาชนนั่นแล้ว – มันลืม.

และคลิปนี่เป็นมิติหนึ่งแห่งตัวตนของ ไอดา อรุณวงศ์ :

ที่ผู้ใช้นาม 'คืนความจริง ประเทศไทย' กรุณาให้กรอบใจความไว้ว่า

“ไอดา อรุณวงศ์ บรรณาธิการสำนักพิมพ์อ่าน ซึ่งประกาศตัวว่าเป็นพื้นที่ของการวิจารณ์ที่เชิงอรรถไม่มี­ราคาเท่าการกล้าแสดงน้ำเสียง อคติ จุดยืน (และกระทั่งรวมถึงอารมณ์ขันทั้งที่ขื่นและ­ไม่ขื่น) และเป็นพื้นที่ของการวิจารณ์ที่ต้องสามารถ­ตรวจ สอบ โต้แย้งได้ และไม่อนุญาตให้ผูกขาดการมี “judgement of taste” ไว้ที่อาวุโสหรือฐานันดรทางวิชาการใด ทว่าทั้งหมดนี้ต้องตั้งอยู่บนฐานของความรั­บผิดชอบ และรอบด้านในการกลั่นออกมาเยี่ยงงานวิชากา­ร และเหนืออื่นใด ต้องเป็นการวิจารณ์ที่ไม่บอดใบ้ต่อการเมือ­งวัฒนธรรมที่ดำเนินไปในโลกที่แวดล้อมการอ่­านนั้น แม้จะตระหนักอยู่ร่วมกันถึงข้อจำกัดในสังค­มที่เพดานการวิจารณ์ในทางการเมืองวัฒนธรรม­ต่ำใต้ธุลี
 
http://readjournal.org/about/

วารสารอ่าน ภายใต้การกำหนดทิศทางของไอดา อรุณวงศ์ จึงกลายเป็นแหล่งเผยแพร่ผลงานของนักวิชาการ นักศึกษา นักวาดภาพล้อเลียน นักวิจารณ์สังคมและการเมือง นักเขียนและอื่นๆ ที่ฝีมือดีและกล้าหาญที่สุดหลายต่อหลายคน"